Ekeleziya wa Nzambi


Mianda ya mu Mukanda

 

JS Robertson

 

Table des matières abrégée:

1        Ekeleziya udi tshinyi?

2        Ekeleziya: Mubidi wa Kilisto

3        Ekeleziya: Nzubu wa Nzambi

4        Ekeleziya: Mukaji Musela wa Kilisto

 

Table des matières détaillée:

1        Ekeleziya udi tshinyi?

1.1      Ekeleziya udi tshisumbu tshia bantu

1.2      Ekeleziya udi wa Kilisto

1.2.1        Wewe udi Kilisto, Muana wa Nzambi udi ne muoyo

1.2.2        Pa dibue edi nengibake Ekeleziya wanyi

1.2.3        Bibi bia ku mbelu kua Muaba wa Bafue kabiena bimupita bukole

1.3      Ekeleziya kenaku kumpala kua Pentekoste

1.4      Kuledibua kua Ekeleziya

2        Ekeleziya: Mubidi wa Kilisto

2.1      Ekeleziya wa Nzambi udi umue

2.2      Bena Kilisto badi bantu ba mu diulu

2.3      Bena Kilisto badi bamanye Nzambi bu Tatu

3        Ekeleziya: Nzubu wa Nzambi

3.1      Ekeleziya udi bu nzubu

3.2      Malu a tshijila adi akanangana ne Nzubu wa Nzambi

3.3      Ekeleziya wa kaba kamue

3.4      Bantu ba Nzambi badi batapuluka lelu bua tshinyi?

3.5      Bantu ba Nzambi mu dituku dia malu adi kaayi alondangane biakane

3.6      Meyi a kukolesha bua dituku dietu

3.7      Nzambi udi musue bantu bende bamuenzele mudimu

3.8      Bena kuitabuja bonso badi bakuidi

3.9      Tshilumbuluidi tshia Kilisto

4        Ekeleziya: Mukaji Musela wa Kilisto

4.1      Kilisto udi musue Ekeleziya wende

4.1.1        Kilisto wakasua Ekeleziya

4.1.2        Wakadifila

4.1.3        Bua yeye amujidile

4.1.4        Mumane kumulengesha ne kuvua kua mayi ne diyi diende

4.1.5        Udi umudisha

4.1.6        Udi uwulama

4.2      Mukelenge Yesu udi ulua biende bua kuangata bantu bende

4.3      Mukelenge Yesu udi umonebua ne bantu bende mu diulu

4.4      Tshiji tshia Nzambi tshidi tshipongolodibua pa buloba

4.5      Dibaka dia Muana wa Mukoko

4.6      Mukelenge Yesu udi ulua ne bantu bende

4.7      Tshilumbuluidi tshia kunshikidilu

4.8      Tshikadilu tshia tshiendelele

4.9      Ekeleziya utshidi usankisha Mubaki wende wa mu diulu

4.10          Kakuena tshintu tshia tshianana tshidi tshibuela mu diulu

4.11          Mulayi ne dibikila bia kunshikidilu bia Mukelenge Yesu

 

 

1        Ekeleziya udi tshinyi?

1.1        Ekeleziya udi tshisumbu tshia bantu

   Diyi edi “ekeleziya” didi difuma mu muaku wa Bena Gelika wa kale, “ekkēlesia”, kuandamuna kua muaku ne, “Tshisumbu tshia bantu babikidibua munkatshi mua bisamba”. Ekeleziya wa Nzambi udi tshisumbu tshia bantu babikidibua munkatshi mua bisamba bia ba pa buloba bua kuikalabo bantu bua bualu buende. Mvese mukuabo wa mu Mukanda wa Nzambi udi utukuatshisha bimpe bua kujingulula bualu. Bapostolo ne bakuabo bakadi mu tshifufu mu Yelushalema. “Simona (Petelo) wakalonda bu muakadianjila Nzambi kumueneka kudi bisamba bia bende (kudi bobo bakadi kabayi Bena Yuda) bua kusungula munkatshi muabo bantu bua kuikalabo ne dina diende” (Bienzedi 15:14). Nunku, Ekeleziya wa mu Dipungila Dipia-dipia udi tshisumbu tshia bena kuitabuja, buonso buabo mene, bakamana kuitabuja Lumu Luimpe lua Nzambi ne bakitabuja Mukelenge Yesu Kilisto bu Musungidi ne Mukelenge.

   Dibikila dia Nzambi didi kudi muntu yonso, kudi Bena Yuda ne kudi bisamba bia bende. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Bualu bua Nzambi wakatamba kusua ba pa buloba, yeye wakabapa Muanende umuepele mulela bua muntu yonso wamuitabuja kafu biende, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele. Yeye wakapa bonso bakamuitabuja bukole bua kuluabo bana ba Nzambi, bobo mene badi bitabuja dina diende” (Yone 3:16. 1:12).

 

1.2        Ekeleziya udi wa Kilisto

   Mukelenge Yesu, mumane kupidibua bu Kilisto ne bu Mutumibue kudi Nzambi kudi Bena Yuda, wakakonka bayidi bende ne, “Bantu badi bamba Muana wa muntu ne, Nganyi? Bakamba ne, Bakuabo badi bamba ne, Yeye udi Yone Mubatiji, bakuabo ne, Yeye udi Eliya; bakuabo ne, Yeye udi Yelemiya anyi muprofete mukuabo. Yeye wakabakonka ne, Kadi nuenu nudi nungamba ne, Meme ndi nganyi? Simona Petelo wakandamuna ne, Wewe udi Kilisto, Muana wa Nzambi udi ne muoyo. Yesu wakamuandamuna ne, Simona Ba-yona, wewe udi ne disanka; bantu  kabakukubuluila  bualu  ebu,  anu Tatu wanyi wa mu diulu.

 

Ndi nkuambila kabidi ne, Wewe udi Petelo, pa dibue edi nengibake ekeleziya wanyi; bibi bia ku mbelu kua Muaba wa Bafue kabiena bimupita bukole” (Matayo16:13-18).

   Tshitupa etshi tshia mu Mukanda wa Nzambi tshidi tshituyisha malu manene makuabo bualu bua Ekeleziya. Nzambi Tatu wakaleja Petelo ne, Yesu udi Kilisto, Muana wa Nzambi udi ne muoyo. Awu mmusangu wa kumpala udi Mukelenge Yesu wamba bua Ekeleziya. Udi umubikila ne, “Ekeleziya wanyi”. Udi wamba ne, “Nengibake Ekeleziya wanyi”. Udi wamba kabidi ne, “Bibi bia ku mbelu kua Muaba wa Bafue kabiena bimupita bukole”.

 

1.2.1        Wewe udi Kilisto, Muana wa Nzambi udi ne muoyo

   Diandamuna dia Petelo kudi Mukelenge Yesu diakadi diandamuna dia ditabuja dilelela. Bualu bua Kilisto, Petelo wakajingulula bimpe ne, Yesu udi Muntu musungudibue kudi Nzambi bua kukumbaja disua diende dionso. Yeye udi Muana wa mukaji budiye nabu mbua kukuma Satana ku mutu kuende (Genese 3:15). Yeye udi kankanunuina ka Abalahama. Nzambi wakambila Abalahama ne, “Bisamba bionso bia pa buloba nebisanke bua kankanunuina kebe.  (Milayi yakalayidibua Abalahama ne kankanunuina kende; kayakalayidibua tunkanunuina tua bungi, kadi anu muntu umue, kankanunuina kebe, Kilisto mene (Genese 22:18. Galatia 3:16). Kilisto udi Muana wa Davidi kabidi. Nzambi wakamba bua bualu buende ne, “Yeye neibakile dina dianyi nzubu, nenjadike nkuasa wa bukelenge buende tshiendelele” (2 Samuele 7:13). Petelo wakamanya kabidi ne, Yesu udi Muprofete Munene mulayibua kudi Nzambi bua kumanyisha bantu meyi ende onso (Dutelonome 18:15-19).

  Misangu ya bungi Mukelenge Yesu wakambila bayidi bende bualu bua Nzambi bu “Tatu wanyi”. Miaku eyi yakadi ya mushinga mukole kudiye. Bantu kabakamanya Nzambi bu “Tatu” kumpala kua dilua diende. Yeye wakamanyisha bantu bualu bua dina dia Tatu. Mukelenge wakadi mua kuambila Tatu wende ne, “Nakubamanyisha dina diebe, nembamanyishedi kabidi, bua dinanga diwakunnanga nadi meme kuikaladi munda muabo, ne meme  munda  muabo”  (Yone 17:26).  Yeye  wakamanyisha  bantu meyi a Tatu. Yeye wakambila Tatu wende kabidi ne, “Meyi awakumpa nakubapawu; bakuitabuja, bakumanya bulelela ne, Nakufuma kuudi; bakuitabuja kabidi ne, Wewe wakuntuma”  (Yone 17:8).

   Mukelenge Yesu wakamanyisha bantu dinanga dia Tatu. Wakadi mua kuambila bantu bende ne, “Tatu mene udi munusue, bualu bua nuenu nuakunsua meme, nuakuitabuja ne, Nakafuma kudi Tatu” (Yone 16:27). Kadi Tatu wakamanyisha Petelo bualu ebu bunene ne, “Yesu udi Kilisto, Muana wa Nzambi udi ne muoyo”.

 

1.2.2        Pa dibue edi nengibake Ekeleziya wanyi

  Dibue edi didi Kilisto nkayende. “Kakuena muntu udi mua kujadika bishimikidi bikuabo, anu biobio biakamana kujadikibua, bidi Yesu Kilisto mene” (1 Kolinto 3:11). Mukelenge Yesu wakambila Petelo ne, “Wewe udi Petelo (mu muaku wa Bena Gelika ne, Petros anyi “dibue dikese”), pa dibue edi (petra anyi “dibue”) nengibake Ekeleziya wanyi”. Petelo udi utuleja patoke too mu 1 Petelo 2:4-5 ne, Kilisto nkayende udi dibue ne bishimikidi bia Ekeleziya. Yeye wakafunda ne, “Nulue kudiye, ndibue didi ne muoyo, diakapidiabo kudi bantu, kadi didi disungula kudi Nzambi, ndia mushinga mukole; nunku nuenu kabidi, bu mabue adi ne muoyo, nuakashibua nzubu wa Nyuma”. Petelo biende wakadi bu bena kuitabuja bonso, dibue dia muoyo dia kuibaka nadi, tshipeta tshia mudimu wa bupikudi wa Kilisto.

 

1.2.3        Bibi bia ku mbelu kua Muaba wa Bafue kabiena bimupita bukole

Bibi bia ku Muaba wa Bafue bidi bileja bukokeshi bua Satana. Bukokeshi bua Satana buakamana kuvuijibua tshianana ku lufu lua Mukelenge Yesu pa mutshi mutshiamakane, kabuena mua kupita Ekeleziya, muibakibua kudi Muana wa Nzambi udi ne muoyo, bukole.  Diyi dia Nzambi didi diamba ne, “Bualu bua bana bakuabanyangana mubidi ne mashi, yeye muine kabidi wakadiangatshila bintu binebe muomumue; bua ku lufu luende yeye amuvuije tshianana udi ne bukole bua lufu, ndiabolo mene; ne bua yeye apikule bonso aba bakadi bakuatshibue mu bupika matuku onso a muoyo wabo bua ditshina diabo dia lufu (Ebelu 2:14,15). Tudi tubala kabidi mu mukanda wa kumudilu wa Yone ne, “Bua bualu ebu Muana wa Nzambi wakamueneshibua bua kubutuleye midimu ya diabolo”  (1 Yone 3:8).

 

1.3        Ekeleziya kenaku kumpala kua Pentekoste

  Kumpala kua dituku dia Pentekoste Ekeleziya wa Nzambi kakadiku. Mukelenge Yesu wakambila Petelo ne, “Nengibake Ekeleziya wanyi”. Kadi kumpala kuakadiye mumanye mua kumuibaka buakadiye nabu mbua kudifila bua bualu buende. “Kilisto wakafuila bua malu mabi etu, bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba” (Efeso 5:25. 1 Kolinto 15:3-4).

  Mu matuku a Dipungila Dikulukulu Nzambi wakadi ne tshisumbu tshia bantu, Bena Isalele, bakabikileye ne, “Bantu banyi”. Bobo kabakadi Ekeleziya nansha. Ekeleziya wakadi bualu bupia-bupia pakafika dituku dia Pentekoste, kadi Ekeleziya wakadi mu lungenyi ne meji bia Nzambi kumpala kua bufukibua bua buloba (Efeso 1:4. 1 Petelo 1:20). Kunyima kua kubandishibua kua Mukelenge Yesu mu diulu ne kutumbishibua kuende kudi Nzambi, Nzambi wakatuma Nyuma Muimpe bua kukumbaja mulayi wende ne bua kulongolola malu onso bualu bua Ekeleziya  (Nyuma Muimpe kakadi mua kulua too ne pakadi Mukelenge Yesu mutumbishibue. Yone 7:39).

 

1.4        Kuledibua kua Ekeleziya

  Pakadi Mukelenge Yesu pa buipi bua kupingana mu Diulu, Yeye wakambila bayidi bende bikole ne, “Kanumuki mu Yelushalema, kadi nuindile mulayi wa Tatu unuakumvua kundi … nuenu nenuangate bukole, panupuekela Nyuma Muimpe pambidi penu; nenuikale bamanyi banyi mu Yelushalema ne mu Yudaya yonso ne Samalea ne kunfudilu kua buloba. Pakambeye diyi edi, pakadibo bamutangila, wakangatshibua mu diulu; ditutu diakamuangata, kabakamumona kabidi (Bienzedi 1:4,8,9).

  “Pakalua dituku dia Pentekoste, buonso buabo bakadi popamue mu muaba umue. Tshiona tshiakafuma lubilu mulu bu tshipepele tshikole tshipita, tshiakuuja mu nzubu muonso muakadibo bashikame tente … buonso buabo bakadi bule tente ne Nyuma Muimpe.  Dituku adi bantu bu binunu bisatu bakadikungija nabo. Bobo  bakananukila  kuikala  mu  dilongesha  dia  bapostolo ne mu buobumue, ne mu kutshibula kua bidia ne mu kutendelela kua Nzambi. Bakadi batumbisha Nzambi, bakadi ne diakalengele kudi bantu bonso. Ku dituku ku dituku Mukelenge wakadi usangisha kudibo bakuabo bakadi basungidibua” (Bienzedi 2:1-3, 41,42,47).

   Pakalua dituku dia Pentekoste, pakapueka Nyuma Muimpe, yeye wakasangisha bantu ba Mukelenge bakadi mu Yelushalema mu mubidi umue. Too ne lelu pitabuja muntu Lumu Luimpe, udi musangishibua kudi Nyuma Muimpe ne bena kuitabuja bonso mu mubidi ewu, udi Ekeleziya, nansha yeye udi Muena Yuda anyi muntu wa bisamba bia bende. Udi muvuijibue muena kuabo ne basanto ne wa mu tshiota tshia Nzambi (Tangila Efeso 2:11-19).

 

2        Ekeleziya: Mubidi wa Kilisto

2.1        Ekeleziya wa Nzambi udi umue

    Ekeleziya wa Nzambi udi umue. Udi ubikidibua mu Mukanda wa Nzambi ne, Mubidi wa Kilisto. Kilisto “udi mutu wa mubidi, ngekeleziya mene” (Kolosai 1:18). Bena kuitabuja badi ba bungi kadi badi bitupa bia mubidi umue. Diyi dia Nzambi didi diamba ne, “Bualu bua bu mudi mubidi umue, ne udi ne bitupa bia bungi, ne bitupa bionso bia mu mubidi bidi bia bungi kadi bidi mu mubidi umue; nunku mudi Kilisto kabidi. Bualu bua mu Nyuma umue buonso buetu tuakabatijibua mu mubidi umue, ne tudi Bena Yuda anyi Bena Gelika, anyi bapika anyi badishikamine; bakatunuisha Nyuma umue. Bua mubidi kawena tshitupa tshimue, kadi udi bitupa bia bungi” (1 Kolinto 12:12-14).

   Ku dituku dia Pentekoste too ne lelu, pitabuja muntu Lumu Luimpe lua Nzambi bualu bua Muanende, pitabujeye Mukelenge Yesu Kilisto bu Musungidi wende ne bu Mukelenge wende, udi musangishibue kudi Nyuma Muimpe mu mubidi wa Kilisto. Ku tshikondo atshi udi wangata Nyuma Muimpe wa Nzambi. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Nuenu kabidi, panuakamana kumvua diyi dia bushuwa kudiye, lumu luimpe lua lupandu luenu, panuakamuitabuja kabidi, nuakangata tshimanyishilu tshia Nyuma Muimpe mulayibue, udi tshieya tshia bupianyi buetu,  too ne ku kupikudibua kua bantu ba Nzambi muenabo,  bua dianyisha dia butumbi buende”  (Efeso 1:13,14).

 

   Bantu bonso badi bitabuja Mukelenge Yesu bu Musungidi ne Mukelenge wabo mu bushuwa badi batijibua kudi Nyuma Muimpe mu mubidi umue. Dibatiza edi kadiena dimueneka ku mesu kua bantu nansha, kadi didi mudimu musokoka wa Nyuma Muimpe mu mutshima udi usangisha bena kuitabuja bonso ne Kilisto, ne muntu yonso wakumana kuitabuja ne muanabo wa kuitabuja mu mubidi umue. Mubidi udi umue. “Nunku, tuetu, bantu ba bungi, tudi mubidi umue musangila mu Kilisto, ne kudi muntu ne muntu, tudi tuikalangana bu bitupa bia bakuabo”  (Lomo 12:5).

 

2.2        Bena Kilisto badi bantu ba mu diulu

   Bantu ba Mukelenge Yesu badi “babanyanganyi ba dibikila dia mu diulu” (Ebelu 3:1). Badi benyi ne bena luendu pa buloba ebu. Petelo wakafunda mu mukanda wende wa kumpala ne, “Bananga, ndi nutendekena bu benyi ne bena luendu ba pa buloba ne, Nuepuke ku nkuka ya mibidi idi iluangana ne mioyo yenu; nuikale ne bienzedi bienu bimpe munkatshi mua bisamba bia bende, bualu bua, mu mianda idibo banusonguela nuenu bu benji ba malu mabi, bobo batumbishe Nzambi mu dituku dialueye, bua midimu yenu mimpe idibo bamona” (1 Petelo 2:11,12). Nansha bantu ba Mukelenge batshidi pa buloba, Nzambi udi ubamona bu bashikame mu miaba ya mu diulu, “mu Kilisto”. Mu mukanda mufunda kudi Bena Efeso, tudi tubala ne, “Kadi Nzambi, udi mubanji mu luse, bualu bua dinanga diende dinene diakatunangeye nadi, patuakadi bafue bualu bua kushipa kuetu kua mikenji, wakatuvuija ne muoyo pamue ne Kilisto (nuakusungidibua ku ngasa), wakatubisha nende pamue, wakatushikika nende pamue mu miaba ya mu diulu mu Kilisto Yesu; bua mu bikondo bilualua yeye aleje bubanji butambe bua ngasa wende mu luse ludiye nalu kutudi mu Kilisto Yesu. Bualu bua nudi basungidibue ku ngasa bua ditabuja; ne diodi kadiena difuma kunudi, ndipa dia Nzambi; kadiena difuma ku midimu, bua muntu kaditumbishi” (Efeso 2:4-9).

   Masanka a bena kuitabuja onso adi “mu Kilisto”. Nzambi udi ubamona “mu Kilisto”, ne, “Bikala muntu mu Kilisto, yeye udi mufukibue mupia-mupia; malu makulukulu akaya, monayi, akalua mapia-mapia” (2 Kolinto 5:17).

 

2.3        Bena Kilisto badi bamanye Nzambi bu Tatu

   Kale Bena Isalele kabakadi mua kusemena pepi ne Nzambi. “Yehowa wakambila Mose ne, Wambile Alona, mukulu webe, ne, Kulu misangu yonso mu muaba wa tshijila udi kunyima kua tshilulu tshikudika kumpala kua tshibuikilu tshia mushete wa Nzambi, kufu biebe” (Lewitiki 16:2. Ebelu 9:6-9). Muakuidi munene, anu yeye nkayende, wakadi mua kubuela mu muaba mutambe tshijila, musangu umue ku tshidimu ku tshidimu bua kusambakena ne Nzambi. Kadi katataka budi bualu bukuabo. Bena Kilisto badi ne bukokeshi bua kusemena pepi ne Nzambi bu bana bende bananga. Badi babikila Nzambi ne, Tatu.

   Paulo wakafundila bena kuitabuja ba mu Galatia ne, “Bualu bua nudi bana, Nzambi wakatuma Nyuma wa Muana wende mu mitshima yetu, wela diyi diende ne, Aba, Tatu (anyi Tatu, Tatu). Nunku wewe kuena mupika kabidi, kadi udi muana mulela; ne  biwikala muana mulela, nunku udi mupianyi bua bualu bua Nzambi (Galatia 4:6-7).

   Tatu udi musue bana bende basemene pabuipi nende bu batendeledi. Mukelenge Yesu wakambila mukaji wa mu Samalea ne, “Diba nedilue, didiku katataka mene, diatendelela batendeledi balelela Nzambi mu nyuma ne mu bulelela; Tatu udi ukeba bantu ba nunku bamutendelele. Nzambi udi Nyuma; budi bamutendeledi nabu mbua kumutendelela mu nyuma ne mu bulelela” (Yone 4:23,24).

   Tatu udi musue bana bende basemene pabuipi nende bua yeye abasankishe ne abakuatshishe mu dikenga diabo. “Nunku, tusemene ne dikima pepi ne nkuasa wa butumbi wa ngasa, bua tuetu tupete luse ne bua tusangane ngasa bua kutukuatshisha mu tshikondo tshia dikengela dietu. Nunku, bana betu, bualu bua tudi ne dikima dia kubuela mu muaba wa tshijila bua mashi a Yesu, mu njila wakatujidileye, njila mupia-mupia ne wa muoyo . . . ne bualu bua tudi ne muakuidi mutambe ku mutu kua nzubu wa Nzambi; tusemene bietu pabuipi nende ne mutshima mulelela mu dimanya dijalame dia ditabuja, ne mitshima yetu mimiamina bua kulengesha kua muoyo-mukese mubi, ne mibidi yetu miuvue ne mayi mimpe” (Ebelu 4:16. 10:19-22).

 

3        Ekeleziya: Nzubu wa Nzambi

3.1        Ekeleziya udi bu nzubu

  Patuela meji bualu bua nzubu tudi tuela meji bua muaba wa kushikamamu, budi nunku patuela meji bualu bua Nzubu wa Nzambi. Nzubu wa Nzambi udi muaba mudiye mushikame kudi Nyuma wende. Nzubu ewu kena nzubu wa mabaya ne bilulu bu muakadi Nzubu wa Tshitendekenu wa Bena Isalele ba kale, anyi bu ntempelo wa Solomo, wakadi nzubu munene ne wa butumbi, muibakibua ne mabue manene ne mitshi, kadi udi nzubu wa nyuma. “Nzambi wakafuka buloba ne bintu bionso bidipu, bualu bua yeye udi Mukelenge wa diulu ne buloba, katu wikala mu bitendelelu bidi bibaka ku bianza bia bantu. Bianza bia bantu kabiena bimukuatshila mudimu, bu padiye ne tshintu bualu, bualu bua yeye mene utu wapa bantu bonso muoyo ne mupuya ne bintu bionso” (Bienzedi 17:24,25). Paulo wakafundila bena kuitabuja ba mu Efeso ne, “Nunku kanuena bantu ba bende ne benyi kabidi, kadi nudi bena kuabo ne basanto ne ba mu tshiota tshia Nzambi. Tudi tuibakibua pamutu pa bapostolo ne baprofete, bu bishimikidi bia nzubu; Kilisto Yesu nkayende udi dibue dinene dia ku ditumba dia nzubu; bitupa bionso bia nzubu bilungakaja bimpe bidi bidiundadiunda too ne paluabi ntempelo wa tshijila mu Mukelenge; munudi bibakibue popamue kabidi, munda muende, bua kuikala nzubu wa Nzambi mu Nyuma” (Efeso 2:19-22).

 

3.2        Malu a tshijila adi akanangana ne Nzubu wa Nzambi

  Malu a tshijila adi akanangana ne Nzubu wa Nzambi. Paulo wakafundila Timote ne, “Ndi nkufundila mukanda ewu bua wewe umanye bu mudibo ne bua kuenza mu nzubu wa Nzambi, udi muaba wa tshijila wa ekeleziya wa Nzambi udi ne muoyo, udi bu dikunji ne tshishindamenu bia malu malelela” (1 Timote 3:15). Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Bu mudi yeye wakanubikila udi wa tshijila, nunku nuenu kabidi nulue ba tshijila mu malu onso a muoyo wenu; bualu bua diyi didi difundibua ne, Nuenu nenuikale ba tshijila, bualu bua meme ndi wa tshijila” (1 Petelo 1:15,16).

  Nzambi  udi  ushikama  munda  mua  Ekeleziya  kudi  Nyuma Muimpe. Paulo wakafundila ekeleziya wa kaba kamue wa mu Kolinto ne, “Kanuena bamanye ne nuenu nudi ntempelo wa  Nzambi, ne Nyuma wa Nzambi udi wikala munda muenu?” (1 Kolinto 3:16). Muomumue mubidi wa muena kuitabuja udi ntempelo wa  Nyuma  Muimpe  (Muaku “ntempelo” udi utuambila bualu bua “muaba wa kushikamamu”). Paulo wakafundila Bena Kolinto ne, “Kanuena bamanye ne mubidi wenu udi ntempelo wa Nyuma Muimpe udi munda muenu, unudi nuangata kudi Nzambi, anyi? Kanuena bena mioyo yenu. Bualu bua nuakasumbibua ku mushinga mukole; nunku nutumbishe Nzambi mu mubidi wenu”  (1 Kolinto 6:19,20).

 

3.3        Ekeleziya wa kaba kamue

   Ekeleziya wa kaba kamue udi tshisumbu tshia bantu ba Mukelenge tshidi ku luseke kampanda badi badisangisha popamue ku dina dia Mukelenge Yesu. Paulo wakafundila Filemona, muena kuitabuja wa mu musoko wa Kolosai ne, “Kudi Filemona munangibue ne muena mudimu netu, ne kudi Apia, muanetu mukaji wa mu Kilisto, ne kudi Akipo, disalayi netu dia Yesu, ne kudi ekeleziya wa mu nzubu wende: Ngasa ikale nenu ne ditalala bia kudi Nzambi Tatu wetu ne kudi Mukelenge Yesu Kilisto” (Filemona 1:1-3). Ekeleziya ewu wakadi tshisumbu tshia bena kuitabuja ba mu Kolosai bakadi badisangisha popamue mu nzubu wa muanabo mu Mukelenge, Filemona, bua masangisha abo. Ekeleziya ewu wakadi ekeleziya wa kaba kamue ne tshifuanyikiji (anyi expression locale) tshia Ekeleziya wa Nzambi mu musoko wa Kolosai.

   Mukelenge Yesu wakamba ne, “Ndi bianyi munkatshi mua bantu babidi anyi basatu badi badisangisha mu dina dianyi” (Matayo 18:20). Meyi aa adi meyi mimpe adi asankisha ne adi akolesha mitshima ya bantu bende. Nansha bobo badi batekete, nansha badi anu babidi anyi basatu, padisangishabo ku dina diende, (buena kuamba ne, muinshi mua bukokeshi buende), yeye nkayende udi munkatshi muabo. Tumupeshe bietu muaba wende mu ekeleziya. Bu Mutu wa Ekeleziya wa Nzambi, Mukelenge udi musue kulongolola ne kulombola bantu bende mu ekeleziya ya kaba  kamue  kudi  Nyuma  Muimpe  wende  ne  ku  Diyi diende, bilondeshile pa disua diende.

 

3.4        Bantu ba Nzambi badi batapuluka lelu bua tshinyi?

   Bena Kilisto ba kumpala bakadi bantu bakole mu malu a Nzambi ne mu bukole bua Nyuma Muimpe, bakadi bantu bamue. Kunyima kua tshikondo tshikese malu mabi akabuela mu ekeleziya ne matapuluka munkatshi mua bantu ba Nzambi. Paulo wakamana kubela bakulu ba ekeleziya wa mu Efeso ne, “Ndi mumanye ne, Pangumuka bianyi, nkashama idi ne luonji neyilue munkatshi muenu, neyone tshisumbu tshia mikoko; bantu nebabike munkatshi muenu mene, bambila bantu malu adi kaayi malelela bua kukokabo bayidi kunyima kuabo” (Bienzedi 20:29,30).

   Bantu bakanyanga malu onso akafidibua mu bianza biabo kudi Nzambi. Mu matuku etu bantu ba Nzambi badi batapuluka mu tshisumbu ne tshisumbu. Lelu Ekeleziya wa Nzambi kena umueneka ku mesu kua bantu bu mubidi umue, kadi udi umue, bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba (1 Kolinto 12:12,13). Bualu ebu nebumueneshibue kumpala kua ba pa buloba bonso, palua Mukelenge Yesu bua kukokesha pamutu pabo ne bua kutumbishibua mu basanto bende (2 Tesalonike 1:10.  2 Timote 2:12).

 

3.5        Bantu ba Nzambi mu dituku dia malu adi kaayi alondangane biakane

   Buena Kilisto buakamana kulua bu nzubu munene, mu nzubu ewu mudi bena kuitabuja balelela, kadi bakuabo kabena bena kuitabuja, nansha badi bamba ne, Tudi bantu ba Nzambi. Bena kuitabuja bakuabo kabena balonda diyisha dia mu Mukanda wa Nzambi, badi balonda mayisha a bantu. Diyi dia Nzambi didi diamba ne, “Bishimikidi bikole biakateka Nzambi bidi bijalama, bidi ne tshimanyishilu etshi ne, Mukelenge udi mumanye badi bende; ne, Muntu yonso udi utela dina dia Mukelenge umuke biende ku malu mabi. Mu nzubu munene kamuena anu bitekelu (bu ngesu ne milondo) bia ngolo ne bia argent, kadi mudi bia mitshi ne bia buloba kabidi; bikuabo biteka bua buneme ne bikuabo biteka kabiyi bua buneme. Nunku biumusha muntu malu mabi aa munda muende, yeye neikale bu tshitekelu tshiteka bua buneme, tshia tshijila, tshikumbane mudimu wa Mukelenge, tshilongolola bua mudimu muimpe wonso” (2 Timote 2:19-21).

 

3.6        Meyi a kukolesha bua dituku dietu

   Paulo wakafundila Timote mukanda bua kumumanyisha bualu bua malu akadi pa kulua mu matuku a kunshikidilu (2 Timote 3:1), kadi wakafunda kabidi bua kukolesha mutshima wende, ne mitshima yetu kabidi, bu yeye wakadi mulombolodibua kudi Nyuma Muimpe. Wakafunda ne, “Kufuishibu bundu ku mesu bua bumanyishi bua Mukelenge wetu. Ulamate tshidikijilu tshia meyi malenge awakumvua kundi mu ditabuja ne mu dinanga dia mu Kilisto Yesu. Tshiotshi tshimpe tshiakatekibua utshilame bimpe ne dikuatshisha dia Nyuma Muimpe udi muikale munda muetu” (2 Timote 1:8, 13,14). “Nunku, wewe muananyi, ukoleshibue mu ngasa wa mu Kilisto Yesu. Malu awakumvua kundi munkatshi mua bamanyi ba bungi, malu aa wafile kudi bantu badi mua kueyemenyibua, balua kukumbana mua kuyisha bakuabo kabidi.  Ukenge nanyi bu mudi disalayi dimpe dia Kilisto Yesu. Unanukile bua kudifila mujalame, bu muena mudimu udi kayi ne bua kufua bundu, uludikile bantu njila mululame mu diyi dia Nzambi dia bushuwa” (2 Timote 2:1-3,15). “Unyeme nkuka ya bansongalume; londa kunyima kua buakane, ditabuja, dinanga, ditalala, popamue ne badi babikila dina dia Mukelenge ne mitshima mitoke. Kadi upidie dikonkangana dia malu mapote ne a badi kabayi bayishibua, umanye ne adi alela matandu” (2 Timote 2:22,23).

  “Bantu babi ne badingi ba bakuabo nebadiundadiunde mu malu mabi abo matuku onso, badingangana, badingibua. Kadi wewe wikale mu malu awakayila ne awakeyemena ne, Nga bushuwa; umanye biebe bantu bakakuyishawu. Diyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuya wende, ne didi ne mudimu muimpe wa kuyisha bantu, ne wa kubabela, ne wa kubadimuja, ne wa kubalongesha mu buakane bua Nzambi; bua muntu wa Nzambi ikale mukumbajibue, mulongolola tshishiki bua midimu yonso mimpe” (2 Timote 3:13,14, 16,17).

 

3.7        Nzambi udi musue bantu bende bamuenzele mudimu

   Mu 1 Petelo chapitre 2, Petelo udi utuleja malu abidi adi Nzambi musue. Bualu bua kumpala budi ne, Udi musue bantu bende bamutumbishe. Tuakumana kumona ne, Tatu udi musue batendeledi bamutendelele mu nyuma ne mu bulelela. Bualu buibidi budi ne, Bobo bikale bamanyishi ba buimpe buende ne dinanga diende kumpala kua bantu. Petelo udi wamba ne, “Nulue kudiye (kudi Yesu) ndibue didi ne muoyo, diakapidiabo kudi bantu, kadi didi disungula kudi Nzambi, ndia mushinga mukole; nunku nuenu kabidi, ba mabue adi ne muoyo, nuakashibua nzubu wa Nyuma, bua kuikala bakuidi ba tshijila; bua nuenu kufila milambu idi ya nyuma mitabujibue kudi Nzambi bualu bua Yesu Kilisto. Nuenu nudi tshisamba tshisungudibua, ne bakuidi ba bukelenge, ne tshisamba tshia tshijila, bantu badi bikale ba Nzambi muine, bua nuenu nuambe bua buimpe bua Nzambi wakanubikila bua kunupatula mu midima bua kunubueja mu munya wende wa dikema” (1 Petelo 2:4,5,9).

 

3.8        Bena kuitabuja bonso badi bakuidi

   Bakuidi ba mu Dipungila Dikulukulu bakafidila milambu kudi

Nzambi; bakuidi ba mu Dipungila Dipia-dipia badi bafidila milambu kudi Nzambi kabidi, kadi idi milambu ya nyuma. Bena kuitabuja bonso badi bakuidi, balume ne bakaji. Bu bakuidi ba tshijila badi batumbisha Nzambi. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Nunku bua bualu buende, (bua bualu bua Yesu) tufilafile kudi Nzambi mulambu wa kumutumbisha nawu, udi biawu mamuma a mishiku idi ijukula ditabuja dia dina diende” (Ebelu 13:15). Bu bakuidi ba bukelenge, Mukanda wa Nzambi udi

utusengelela ne, “Kadi kanupu muoyo bua kuenzelangana bimpe ne bua kukuatshishangana; bua Nzambi udi usanka ne milambu ya nunku” (Ebelu 13:16). Bu bakuidi ba bukelenge, bantu ba Mukelenge badi bamanyishi kumpala kua bantu. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Munya wenu uteme ku mesu kua bantu, bamone midimu yenu mimpe, batumbishe kabidi Tatu wenu udi mu diulu”  (Matayo 5:16).

 

3.9        Tshilumbuluidi tshia Kilisto

  “Bualu bua butudi nabu mbua kumueneshibua buonso buetu kumpala kua tshilumbuluidi tshia Kilisto, bua muntu ne muntu kuangateye bintu bia mu mubidi wende bu muakenzenzeye, nansha  malu  mimpe  nansha  malu  mabi”  (2 Kolinto 5:10. Kolosai 3:23,24). Muena  Kilisto yonso  neimane  kumpala  kua tshilumbuluidi tshia Kilisto. Tshilumbuluidi etshi katshiena bua kutupisha bua malu mabi etu. Bualu bua mudimu wa bupikudi wa Mukelenge Yesu  ku  mutshi mutshiamakene yeye udi mumanye mua kuamba mu buakane ne, “Tshiena mvuluka kabidi mibi yabo ne malu mabi abo” (Ebelu 10:17). Mukelenge Yesu wakamba kabidi ne, “Bulelela, bulelela, ndi nuambila ne, Umvua diyi  dianyi, witabuja wakuntuma, udi ne muoyo wa tshiendelele, kena ulua ku tshilumbu, wakumuka mu lufu, wakubuela mu muoyo” (Yone 5:24). Kadi ku tshilumbuluidi tshia Kilisto bienzedi bietu, ne mudimu utuakenzela Mukelenge, nebimueneshibue kutudi patoke too, bu muakabitangileye.

   Ku tshikondo etshi Mukelenge Yesu neafute bantu bende bonso. Yeye wakamba ne, “Tangila, ndi ndua lubilu; ne difutu dianyi didi nanyi, dia kupingajila kudi muntu ne muntu, bu mudi mudimu wende” (Buakabuluibua 22:12). Bena Kilisto badi bu bibaki badi bibaka ku dituku ku dituku ne bintu bishilangane (1 Kolinto 3:11-15). Bintu bikuabo bidi bu ngolo, ne argent, ne mabue a mushinga mukole. Bintu ebi kabiena bijimine pabitetshibua mu kapia, bualu bua kapia nekatete mudimu wa muntu ne muntu ne udi wa mushindu kayi (1 Kolinto 3:13). Bintu bikuabo bu mitshi, ne bisosa, ne bidi bisasa, kabiena mua kuimana mu kapia, bidi tshifuanyikiji tshia mudimu kawuyi muenzeshibua ku bukole bua Nyuma Muimpe kadi bua kudisankisha. Musangu mukuabo mudimu utuenzela Mukelenge udi mua kumueneka bimpe ku mesu kua bantu kadi bituamuenzela mudimu bualu bua kudisua, anyi anu bua bualu buetu nkayetu, anyi bua kupeta butumbi kumpala kua bantu, mudimu wetu udi mua kuikala bu mitshi ne bisosa ne bidi bisasa. Kadi muntu wapesha mukuabo mupuekele nansha dikopo dia mayi matalale a kunua mu dina dia muyidi (bualu bua Mukelenge Yesu), yeye kena upanga difutu diende (Matayo 10:42).

   Bikala mudimu wa muena Kilisto kena mua kuimana mu diteta dia kapia, difutu diende nedijimine, kadi yeye nkayende neikale musungidibue bualu bua mudimu wa Kilisto. Lupandu ludi dipa dia luse dia Nzambi, kadiena difuma ku midimu, bua muntu kaditumbishi  (Lomo 6:23. Efeso 2:8-9).

 

4        Ekeleziya: Mukaji Musela wa Kilisto

4.1        Kilisto udi musue Ekeleziya wende

   Tuakumona ne, Ekeleziya wa Nzambi udi Mubidi wa Kilisto, udi kabidi Nzubu wa Nzambi. Tudi ne tshifuanyikiji tshikuabo mu Mukanda wa Nzambi, tshifuanyikiji tshia mukaji musela. Tudi tusangana tshifuanyikiji etshi mu Buakabuluibua chapitre 21 ne chapitre 22, kadi kabidi tudi ne meji aa mu 2 Kolinto 11:2. Paulo wakambila ekeleziya wa kaba kamue wa mu musoko wa Kolinto ne, “Ndi ne mukawu bua bualu buenu bu mudi mukawu                         wa Nzambi; nakanubangisha kudi mulume umue bua meme mmanye mua kunufila bu mukaji utshidi kamama kudi Kilisto”. Mu mukanda wa Paulo mufundibua kudi Bena Efeso, udi ufunda mu chapitre 5 bua kutumanyisha bu mudi mulume nabu mbua kuenzela mukaji wende, ne bu mudi mukaji nabu mbua kuenzela mulume wende; kadi udi ufunda nangananga bua kuleja ne tshikadilu tshia mulume ne mukaji wende tshidi tshifuanyikiji tshia Kilisto ne Ekeleziya wende. Tudi tubala ne: “Bakaji, nukokele babayenu bu munudi nukokela Mukelenge. Bualu bua mulume udi ku mutu kua mukaji bu mudi Kilisto ku mutu kua ekeleziya, yeye udi musungidi wa ekeleziya, mubidi wende mene. Kadi bu mudi ekeleziya ukokela Kilisto, nunku bakaji bakokele babayabo mu malu onso. Balume, suayi bakaji benu bu muakasua Kilisto ekeleziya kabidi, wakadifila bua bualu buende; bua yeye amujidile, mumane kumulengesha ne kuvua kua mayi ne diyi diende; bua yeye aditekele ekeleziya kumpala kuende bu wa butumbi, kayi ne ditoba ne mufudi anyi tshintu tshikuabo tshia nunku; kadi bua ekeleziya ikale wa tshijila ne kayi mupishibue. Nunku budi balume nabu mbua kusua bakaji babo mene bu mudibo basue mibidi yabo. Muntu udi unanga mukaji wende udi udinanga; bualu bua kakuena kuanza kuikala muntu udi ne mubidi wende lukuna; kadi udi udisha mubidi wende, udi uwulama, bu mudi Kilisto ulama ekeleziya; bualu bua tuetu tudi bitupa bia mubidi wende. Bua muanda ewu muntu nealekele tatu wende ne mamu wende, nealamate mukaji wende, bubidi buabo nebalue mubidi umue. Bualu ebu busokoka budi bunene; kadi ndi ngamba bualu bua Kilisto ne ekeleziya. Kadi nuenu kabidi, mulume ne mulume, anange mukaji wende bu mudiye udinanga; ne mukaji anemeke bayende”  (Efeso 5:22-33).

 

4.1.1        Kilisto wakasua Ekeleziya

   Mukelenge Yesu udi unanga Ekeleziya. “Yesu wakamanya ne, Diba dianyi dia kumuka pa buloba bua kuya kudi Tatu diakufika, yeye mumane kusua bende mene bakadi pa buloba, wakabasua too ne kunshikidilu” (Yone 13:1). Diba adi diakadi diba dia makenga ende ne dia lufu luende. Nganyi udi mumanye mua kupima dinanga dia Kilisto kudi Ekeleziya wende?

 

4.1.2        Wakadifila

   Mukelenge Yesu buakadiye nabu mbua kudifila kumpala kua kuangata biende mukaji wende musela musungula. Kakuakadi njila mukuabo nansha. Mukelenge wetu Yesu Kilisto “wakadifila bua malu mabi etu bua yeye atusungile munkatshi mua tshikondo etshi tshibi bu mudi disua dia Nzambi Tatu wetu; butumbi buikale kudiye tshiendelele. Amen” (Galatia 1:4,5). Diambedi Ekeleziya kayi muanze kuikala mukumbana bu mukaji musela bua Muana wa Nzambi, buakadiye nabu mbua kufuila bua bualu buende ne kuikala mubishibua munkatshi mua bafue. “Wakafidibua ku lufu bua malu mabi etu, wakabishibua bua dibingishibua dietu” (Lomo 4:24).

 

4.1.3        Bua yeye amujidile

   Mukelenge Yesu wakangata Ekeleziya bua bualu buende ku mudimu wende wa bupikudi. “Tuetu tuakujidikibua bualu bua kufila kua mubidi wa Yesu Kilisto musangu umue tshiendelele”  (Ebelu 10:10). Mukelenge Yesu wakatufuila mu tshikondo tshiakamana kupita kadi katataka udi ne muoyo bua bualu buetu. Yeye “wakabuela mu diulu muine, bua kumuenekeye mpindiewu kumpala kua Nzambi bua bualu buetu” (Ebelu 9:24). Mukelenge Yesu utshidi ujidila Ekeleziya ku dituku ku dituku ku Diyi diende. Pakalombeleye Tatu wende bantu bende, Yeye wakamba ne,  “Ubajidile mu bulelela: diyi diebe mbulelela. Bu muwakuntuma munkatshi mua ba pa buloba, mbu munakubatuma munkatshi mua ba pa buloba kabidi. Ndi ndijidila bua bualu buabo, bua bobo kabidi bikale bajidila mu bulelela” (Yone 17:17-19).

 

4.1.4        Mumane kumulengesha ne kuvua kua mayi ne diyi diende

   Kulengesha eku ku Diyi dia Nzambi kudi mu mitshima yetu, kadi kudi kumanyibua mu bienzedi bietu. Mukelenge Yesu wakambila bantu bende ne, “Meme ndi muonji munene mulelela wa mamuma a mvinyo. Tatu wanyi udi mulami wawu. Ditamba dianyi dionso didi kadiyi dikuama mamuma, yeye neadiumushe, kadi ditamba dionso didi dikuama mamuma yeye neadilengeshe bua kukuamadi mamuma makuabo. Katataka nudi balengeshibue bualu bua diyi dinakunuambila” (Yone 15:1-3).

   “Bituenda mu munya, bu mudiye mu munya, tudi tuikalangana ne buobumue, ne mashi a Yesu, Muanende, adi atulengesha ku mibi yonso” (1 Yone 1:7). Kulengesha eku kudi kumpala kua mesu kua Mulumbuluishi Munene utudi nende ne bualu. “Nzambi wakatamba kuleja dinanga diende kutudi mu muanda ewu ne, Patutshivua bantu babi, Kilisto wakatufuila. Ke bualu budi butambe nunku ne, Patutshidi tubingishibua mpindiewu ku mashi ende, netusungidibue ku tshiji tshia Nzambi kudiye” (Lomo 5:8,9).

 

4.1.5        Udi umudisha

   Mukelenge Yesu wakamba ne, “Bakafunda diyi ne, Muntu kikadi biende ne muoyo bualu bua bidia nkayabi, ikale biende nawu bualu bua meyi onso adi alupuka mukana mua Nzambi”  (Matayo 4:4). Diyi dia Nzambi didi bidia bia nyuma bia bantu bende. Mukelenge Yesu nkayende udi Bidia bia Muoyo biakafuma mu diulu  (Yone 6:35, 51). Yeye biende udi Mudishi wa bantu bende, udi mumanye mua kubajadika. Yeye biende udi bidia biabo bia nyuma.

 

4.1.6        Udi uwulama

   Mukelenge Yesu udi ulama bantu bende. Yeye udi Mulami Munene wa mikoko. Petelo wakadi mua kufundila bakuabo ba tshisumbu tshia mikoko ya Nzambi ne, “Nuakadi nupambuka bu mikoko, kadi katataka nuakupingana kudi Mulami ne Mutangidi wa mioyo yenu. Bualu bua mesu a Mukelenge adi kudi bakane, ne matshu ende adi buashi ku milombu yabo; kadi mpala wa Mukelenge udi mutangija kudi benji ba malu mabi”  (1 Petelo 2:25.

3:12). Mukelenge Yesu wakamba ne, Mikoko yanyi  idi yunvua diyi  dianyi,  ndi  muyimanye,  idi  indonda;  ndi  nyipa  muoyo  wa tshiendelele; kayena ifua tshiendelele, kakuena mukuabo udi winyenga mu tshianza tshinyi” (Yone 10:27,28).

 

4.2        Mukelenge Yesu udi ulua biende bua kuangata bantu bende

   Mukelenge Yesu wakambila bayidi bende ne, “Mitshima yenu kayizakadi; nuitabuje Nzambi, nungitabuje meme kabidi. Mu nzubu wa Tatu wanyi mudi miaba ya bungi ya kuikala; bu bualu ebu kabuyi bulelela, nakadi kunuambila; nenye kunulongoluela muaba. Binaya ne binanulongoluela muaba nempingane kabidi, nenuangate kundi meme muine, bua kundi ngikala, nuenu nenuikaleku kabidi” (Yone 14:1-3). Diyi dia Nzambi didi diamba ne, “Bualu bua Mukelenge muine neapueke mu diulu wela diyi dikole, ne diyi dia muanjelo mutambe bakuabo bunene, ne diyi dia mpungi wa Nzambi; ne bantu bafue mu Kilisto nebabike diambedi; ne pashishe tuetu batshidi ne muoyo badibo bashiya netuangatshibue nabo popamue mu matutu, bua kusangila ne Mukelenge mu lupepele; nunku netuikale ne Mukelenge tshiendelele” (1 Tesalonike 4 :16-17).

   Papingana Mukelenge bua kuangata Ekeleziya wende, bantu bende nebasanke.  Yone wakafunda ne, “Bananga, katataka tudi bana ba Nzambi; kadi kabuena buanze kumanyibua mutuikala. Tudi bamanye ne, Biamueneshibueye, netuikale bafuanangane nende; bualu bua netumumone bu mudiye” (1 Yone 3:2). Diambedi Mukelenge Yesu kayi muanze kuya ku mutshi mutshiamakane, yeye wakalomba Tatu ne, “Tatu, ndi musue bawakumpa bikale kundi bua kutangilabo butumbi buwakumpa, bualu bua wewe wakansua meme diambedi kabayi banze kufuka buloba” (Yone 17:24). Bantu ba Mukelenge nebatangile butumbi buende.

 

4.3        Mukelenge Yesu udi umonebua ne bantu bende mu diulu

   Kunyima kua dipingana dia Mukelenge bua kuangata bantu bende udi umonebua nabo mu diulu. “Badi bimba musambu mupia-mupia, bamba ne, Wewe udi ne buakane bua kuangata mukanda (mukanda wa bimanyishilu muanda mutekete) ne bua kulamuna bimanyishilu biawu. Bualu bua wewe wakashipibua ne wakasumbila Nzambi ba mu tshisamba tshionso, ne ba mu muaku wonso, ne ba munkatshi mua bantu bonso, ne ba munkatshi mua ditunga  dionso,  ku  mashi  ebe. Ne wakabavuija bukelenge ne bakuidi kudi Nzambi wetu; ne bobo badi bakokesha pa buloba (anyi ne, “nebakokeshe pa buloba” (Buakabuluibua 5:9-10).

 

4.4        Tshiji tshia Nzambi tshidi tshipongolodibua pa buloba

   Kunyima kua malu aa, tshiji tshia Nzambi netshipongolodibue pa buloba, pamutu pa bobo bakapidia Mukelenge Yesu mu dituku dia lutulu luende ne dia ngasa wende  (Buakabuluibua chap. 6 chap. 18). Ku tshikondo atshi Ekeleziya neikale mu diulu ne Mukelenge wende (Buakabuluibua 3:10). Mu dituku adi ba pa buloba nebambile mikuna ne mabue ne, “Nutupukile, nutusokoke ku mesu kua udi ushikama pa nkuasa wa butumbi, ne ku tshiji tshia Muana wa Mukoko; bualu bua dituku dinene dia tshiji tshiabo diakulua, ne nganyi udi mua kushindama” (Buakabuluibua 6:16,17).

   Ku tshikondo atshi Mukelenge neikale ne bantu bakuabo ba kueyemena pa buloba munkatshi mua bisamba bionso, ne bantu bonso, ne miaku yonso. Ba bungi munkatshi muabo nebashipibue bua Diyi dia Nzambi, ne bua bumanyishi buakadibo nabu (Buakabuluibua 6:9). “Aba mbantu badi bumuka mu dikenga dinene, ne bakuvua mayeka abo, ne bakaatokesha mu mashi a Muana wa Mukoko” (Tangila ku Buakabuluibua 7:9-17).

 

4.5        Dibaka dia Muana wa Mukoko

   Tudi tumona Ekeleziya kabidi mu Buakabuluibua chap. 19. Yone wakafunda ne, “Nakumvua diyi bu diyi dia tshisumbu tshinene tshia bantu, ne bu diyi dia mayi a bungi ne bu diyi dia mikungulu mikole diamba ne, Aleluya, bualu bua Mukelenge Nzambi wetu, wa Bukole Buonso, udi  ukokesha. Tusanke, tuikale ne disanka dinene, tumupe butumbi, bualu bua dibaka dia Muana wa Mukoko diakulua, ne mukaji wende wakudilongolola. Bakapa mukaji bua kudiluatshisheye ne tshilulu tshia line tshilengele, tshidi tshikenka ne tshitoke; bualu bua tshilulu tshia line tshilengele tshidi bienzedi biakane bia basanto. Yeye udi ungambila ne, Funda ne, Badi babikidibua ku bidia bia dibanji bia Muana wa Mukoko badi ne disanka. Yeye udi ungambila kabidi ne, Aa adi meyi malelela a Nzambi” (Buakabuluibua 19:6-9).

   Ekeleziya, Mukaji Musela, neambe ne, “Yeye wakalua nanyi mu nzubu wa dibanji, dibendela diende diakadi dipepa mu mutu wanyi diakadi dinanga” (Musambu wa Solomo 2:4).

 

4.6        Mukelenge Yesu udi ulua ne bantu bende

  Yone wakafunda ne, “Nakatangila diulu dibululuke; ne mona, kabalu katoke, ne wakadi ushikama panyima paku wakabikidibua ne, Wa Kueyemena ne Mulelela; ne mu buakane buende udi ulumbuluisha ne udi uluangana mvita … bena mvita ba mu diulu bakamulonda panyima pa tubalu tutoke, baluatshisha bilulu bia line bitoke ne bilengele … Yeye udi ne dina difunda pa tshivualu ne pa tshibelu tshiende ne, MFUMU WA BAMFUMU, NE MUKELENGE WA BAKELENGE  (Buakabuluibua 19:11-16).

  Tuakumana kumona ne, Mukelenge Yesu nealue bua kuangata

bantu bende mu 1 Tesalonike chap. 4, mu Buakabuluibua chap. 19 tudi tumumona kabidi, kadi musangu ewu udi ulua ne bantu bende. Mukelenge Yesu nealue mu butumbi buende, ne bukole bupita bunene, bua kulumbuluisha ba pa buloba mu buakane, ne bua kukokesha pamutu pa bisamba bionso bia pa buloba.

  Katataka bena kuitabuja ba bungi badi bapetudibua ne bakengeshibua bualu bua Dina dia Kilisto, mu dituku diadia, bantu bonso nebamanye ne, bena kuitabuja bakasungula luseke ludi lutamba buimpe. Paulo wakafundila bena kuitabuja ba mu Lomo ne, “Nyuma Muimpe muine udi mumanyishangane ne nyuma yetu ne, Tuetu tudi bana ba Nzambi. Ne bituikala bana, tudi bapianyi kabidi; bapianyi ba Nzambi, ne bapianyi tshiapamue ne Kilisto: bituakenga nende, mbua tuetu tutumbishibue nende. Bualu bua ndi mbala makenga a mu tshikondo etshi ne, Kaena makumbane bua kuelekeshibua ne butumbi budi buamba kumueneshibua kutudi” (Lomo 8:16-18).

   Ku dibuluibua dia Mukelenge Yesu, palueye mu diulu ne banjelo ba bukole buende mu kapia kadi kakenka, Yeye “Neadisombuele kudi bantu badi kabayi bamanye Nzambi ne kudi badi kabayi batumikila lumu luimpe lua Mukelenge wetu Yesu”. Ku tshikondo atshi Yeye nealue bua “kutumbishibua mu basanto bende, ne bua kukemibua mu dituku diadia kudi bantu bonso bamane kumuitabuja  (Tangila 2 Tesalonike 1:7-10).

   Ku tshikondo etshi bantu ba kale ba Mukelenge, Bena Isalele nebapingane kudiye bu tshisamba tshia bantu. Mukanda wa Nzambi  udi  wamba ne,  “Nunku Bena Isalele bonso nebasungidibue, bu muakafundabo ne, Musungidi neapatuke mu Siona; neatshinguluile Yakoba malu adi kayi a Nzambi” (Lomo 11:26). Mukelenge Yesu neikale Mukelenge wa buloba bujima. “Bukokeshi buende nebuikale ku mayi manene too ne mayi manene makuabo, ne ku musulu wa Pelata too ne kunfudilu kua buloba. Yehowa neikale Mukelenge wa buloba bujima (Zekaya 9:10. 14:9).  “Buloba nebuikale buule tente ne kumanya kua Mukelenge, bu mudi mayi a mu mayi manene abuikila miaba yawu yonso” (Yeshaya 11:9).

 

4.7        Tshilumbuluidi tshia kunshikidilu

   Satana neikale musuikibua bidimu tshinunu papingana  Mukelenge Yesu mu butumbi buende. Kunyima kua tshikondo atshi budiye nabu mbua kusuludibua tshitupa tshipi. Pashishe Satana newedibue mu dijiba dia kapia ne soufre (Buakabuluibua 20:2-10). Kunyima kua malu aa, tshilumbuluidi tshia kunshikidilu netshikaleku. Yone wakafunda ne, “Nakatangila nkuasa wa butumbi munene mutoke, ne wakadi ushikamapu, wakanyemabo kudi buloba ne diulu kumpala kuende, ne kabakabisangena                            muaba kabidi. Nakatangila bafue, banene ne bakese, bimane kumpala kua nkuasa wa butumbi; ne mikanda yakabuluibua, mukanda mukuabo wakabuluibua kabidi, udi wa muoyo; bakalumbuluisha bafue ku malu akadi mafunda mu mukanda, bu muakadi bienzedi biabo. Bikala muntu kayi musanganyibue mufunda mu mukanda wa muoyo, wakedibua mu dijiba dia kapia”  (Buakabuluibua 20:11-15).

   Nansha muena kuitabuja umue neikale munkatshi mua tshisumbu atshi: mena abo adi mafunda mu mukanda wa muoyo wa Muana wa Mukoko. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Bonso badi Tatu umpa nebalue kundi; tshiena ngipata walua kundi  (Yone 6:37).

 

4.8        Tshikadilu tshia tshiendelele

   “Pashishe, kunshikidilu kulualua, pafileye (Mukelenge Yesu) bukelenge kudi Nzambi, Tatu mene, pajimijeye makelenge onso makuabo ne bukokeshi buonso ne bukole. Budiye nabu mbua kukokesha too ne patekeye bena lukuna nende bonso muinshi mua makasa ende. Muena lukuna wa kunshikidilu udiye ujimija ndufu. Bualu bua yeye wakateka bintu bionso muinshi mua makasa ende. Kadi pambeye ne, Bintu bionso biakukokeshibua muinshi muende, tudi bamanye ne, Yeye kena wamba bua Tatu wakamutekela bintu bionso muinshi muende. Ne patekabo bintu bionso muinshi muende, pashishe, Muana muine kabidi neatekibue muinshi mua Tatu wakateka bintu bionso muinshi muende, bua Nzambi kuikala ku mutu kua bionso ne mu bintu bionso” (1 Kolinto 15:24-28).

  Yone udi utangila kumpala kabidi, too ne diba kadienaku ne malu onso adi anyingalaja mutshima wa Nzambi akamana kupita. Udi ufunda ne, “Nakatangila diulu dipia-dipia ne buloba bupiabupia; bualu bua diulu dia kumudilu ne buloba bua kumudilu biakumuka; ne mayi manene kenaku kabidi. Nakatangila musoko wa tshijila, Yelushalema mupia-mupia, upueka mulupuke mu diulu kudi Nzambi, muikale mulongolola bimpe bu mukaji mulengejela mulume wende. Nakumvua diyi dikole difuma mu nkuasa wa butumbi diamba ne, Tangilayi, nzubu wa tshilulu wa Nzambi udi munkatshi mua bantu, ne yeye neikale nabo, ne bobo nebikale bantu bende; ne Nzambi muine neikale nabo, neikale Nzambi wabo. Yeye neakupule tshinsonji tshionso ku mesu kuabo; ne lufu kaluena luikalaku kabidi; madilu kaena ikalaku kabidi, nansha muadi, nansha kanyinganyinga kabidi; malu a kumudilu akumuka. Yeye udi ushikama pa nkuasa wa butumbi, wakamba ne, Mona, ndi mvuija bintu bionso bipia-bipia. Yeye wakuamba ne, Funda; bualu bua meyi aa adi meyi a kueyemena ne malelela”  (Buakabuluibua 21:1-5).

 

4.9        Ekeleziya utshidi usankisha Mubaki wende wa mu diulu

   Mu tshikadilu tshia tshiendelele tutshidi tumona Ekeleziya mulongolola bimpe bu mukaji mulengejela mulume wende, udi usankisha mutshima wa Mukelenge Yesu. Muadi anyi kanyinganyinga kabienaku. “Lufu luakaminyibua mu kulutamba kua Kilisto” (1 Kolinto 15:54).  Makenga kaenaku. “Muakafundabo ne, Malu adi disu kadiyi dianze kutangila, ne ditshu kadiyi dianze kumvua, adi kaayi manze kubuela mu mutshima wa muntu, malu onso akalongoluela Nzambi badi bamunanga” (1 Kolinto 2:9).

  Tudi tuamba bimpe patuamba ne,  “Nzambi, Tatu wa Mukelenge wetu Yesu Kilisto atumbishibue,  wakatuvuidishila masanka onso a Nyuma mu miaba ya mu diulu mu Kilisto … wakavuija bintu bionso muinshi mua makasa ende, wakamupa bua kuikaleye mutu wa malu onso a mu ekeleziya, udi mubidi wende, tshiuwidi tshia udi uwuja bintu bionso tente”  (Efeso 1:3.22,23).

 

4.10   Kakuena tshintu tshia tshianana tshidi tshibuela mu diulu

  Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Kakuena tshintu tshia tshianana tshidi tshibuelamu, nansha kakese; nansha muntu udi wenza bualu bubi ne mashimi; kadi anu badi ne mena abo mafunda mu mukanda wa muoyo wa Muana wa Mukoko nebabuelemu. Pa bule pawu padi mbua, ne bena mupongo, ne bena masandi, ne bashipianganyi, ne batendeledi ba mpingu, ne muntu yonso udi musue ne udi ushima mashimi” (Buakabuluibua 21:27. 22:15).

  Banganyi nebabuele mu diulu? Bobo badi balengeshibua ku malu mabi abo, ne bapikudibua ku mashi a mushinga mukole, bu a muana wa mukoko kayi ne tshilema ne kayi ne ditoba, ku mashi a Kilisto mene. Nebabuelemu. Mubadi wanyi munanga wewe udi mu njila wa ku diulu, anyi? Mukelenge Yesu wakamba ne, “Nubuele ku mushiku wa mbelu mubumbakane; bualu bua mushiku wa mbelu udi munene, ne njila wa kabutu udi munene, ne bantu ba bungi badi babuelamu. Mushiku wa mbelu udi mubumbakane, ne njila wa ku muoyo udi mubumbakane, ne bantu banya-banya badi bamumona” (Matayo 7:13-14).

 

4.11   Mulayi ne dibikila bia kunshikidilu bia Mukelenge Yesu

  Mukelenge Yesu wakamba ne, “Tangila, ndi ndua lubilu; ne difutu dianyi didi nanyi, dia kupingajila kudi muntu ne muntu, bu mudi mudimu wende. Meme ndi A ne Z, wa kumudilu ne wa kunshikidilu, tshibangidilu ne kunshikidilu. Meme Yesu nakutuma muanjelo wanyi bua kunumanyisha malu aa bua bualu bua ekeleziya. Ndi muji ne kankanunuina bia Davidi, mutoto udi ukenka, wa nkesha. Nyuma ne mukaji musela badi bamba ne, Lua. Udi umvua, ambe biende ne, Lua. Ne udi ne nyota, alue biende; udi musue, angate mayi a muoyo tshianana. Yeye udi umanyisha malu aa udi wamba ne, E, ndi ndua lubilu. Amen; lua, Mukelenge Yesu” (Buakabuluibua 22:12,13, 16,17, 20).