Table des matières
Mushilangane ne wa kumudilu, mukanda eu muibidi udi ubululuka mu tshikondo tshia dishimbuka mudi mupostolo mu nzubu wa lukanu, ushikisha dilumbila diandi, udi utangila dinyanguka lubilu dia bumanyishi buakakuatshilaye mudimu. Kadi Nzami wakadiambuluisha ne dinyanguka edi, diakabanga kumueneka mu tshikondo tshia bapostolo bua tuetu kupeta mukanda eu udi utulesha njila wa tuetu kuendela, ne mayisha a kukankamika ditabusha mu « tshikondo etshi tshibi » tshidi tshietu lelu (shap. 3. 1). Mupostolo udi ufundila « muan’andi munanga » ne : wikale ne dikima, muntu kakupetudi. Tshitudi natshi tshidi pambelu pa muena lukuna, balamibue ku bukole bua Nzambi : Tatu, Muana, ne Nyuma Muimpe. Yeye eu udi ushala bu nyuma wa bukole, wa dinanga, wa meshi ne udi mushikame munda muetu (mv. 14 ; Yone 14. 17 ndekelu).
« Musungidi wetu Yesu Kilisto » kena mushintuluke nansha. Wakamana kutshimuna lufu musangu umue tshiendelele (mv. 10). Bukole buonso bua pambelu bua muntu buakashimbuka, buakufikisha ditabusha ku ditangila anu kudi Mukelenge (mv. 12 ; Mis. 62. 1). Ke diba didi malu enda bimpe nansha, kadi didiu enda bibi, didi lulamatu lua muntu yonso lutetshibue (Fil. 2. 22). Mu makenga andi, ba bungi bakalekela mupostolo paulo (mv. 15), kadi muan’abu umue wa lulamatu, Onesifolo, wakamukeba tô ne mu nzubu wa lukanu. Udi udi wa ku luseke lua badi bafuidibue luse, ne baluabu kupesha luse (mv. 18 ; Mat. 5. 7 ne 25. 36 ndekelu).
Mupostolo udi wambila Muyidi wandi Timote ne : udikoleshe mu ngasa. Yeye nkayende wakamanya buimpe bua bualu ebu mukana mua Mukelenge : « ngasa wanyi udi ukukumbena, bualu bua bukole buanyi budi bukumbashibua mu butekete… » (2. Kol. 12. 9). Bileshelu bisatu : tshia disolayi, munai wa manaya (athlète), ne tshidime, badi bafila muntu ne muntu tshileshelu tshia kudipidia, kutumikila ne tshia lutulu. Ngikadilu wa disolayi dimpe : kadiena didijingila ne malu a muoyo wa malu a pa buloba a patupu ; didi diludikibua penzadi mudimu bua kusankisha mfumu’andi ; udi mumanye bimpe ne mudimu wa busalayi udi bulelela ne ntatu ne njiu bidi kabiyi mua kuepukibua, mikumu ya kukumibua ne bionso ebi bidi bilua ku mpala kua ditedibua dia, difutu ne luendu lua madiunda lua dituku dia butumbi. Dî edi didi dilelela, ne mifundu idi îjadika : ntatu yonso itudi nai lelu neishintuluke ditu diadia. Lelu tudi ne makenga, ne lufu ne Kilisto ; makelelela muoyo nandi, kukuokesha ne butumbi bua tshiendelele nandi kabidi.
Mulunda wanyi munanga muena kuitabusha, Yesu Kilisto wakamana kutuangata mu tshisumbu tshiandi ! Kutangila ! mu tshisumbu tshia masolayi mudi mua kuikala badi baûlekela badi bapidia dibendela diabu ne mulombodi wabu (mv. 12 ndekelu ; Yuda 4 ndekelu). Kudi mishindu ya bungi nansha ya mu mutshima ya kupana Mfumu wetu. Dijinga dinene dia kuangata dianyisha diandi, mu musokoko lelu, patoke makelela, ditambe kutuenzesha bua tuetu kuikala masolayi mimpe, makumabane bua kuluangana nvita mimpe ! (shap. 4. 7, 8 ; 1 Tim. 6. 12).
Padi malu onso enda bimpe ne mudimu wandi udiunda, muena mudimu kena ne bualu bua kufuishibua bundu ku mpala kua bantu nansha (tangila shap. 1. 8, 12, 16 ndekelu). Kadi padi bumanyishi buikale bunyanguka, udi ngikadilu utudi tupanga kupandukamu bikole. Kadi dipetudibua dia pa buloba didi tshinyi bituikala banyishibue kudi Nzambi (mv. 15). Ne shapita eu udi ututapila nshila wa tuetu kuikala bajadiki ba dianyishibua edi kudiye. « Muaba udi bupidia ne dinyanguka biûle, muena kilisto wa lulamatu udi utapuluka nau ». Bitangilangane ne bantu, udi umusha malu mabi abo ; ne nkuka, udi uyinyema ; ne malu mimpe a Nzambi udi ualonda ; ne bena kuitabusha bakuabo udi ubakeba, udisangisha kudibu, ne ukukuila popamue n’abo (H.R.). Mu tshienzedi, mv. 19-22, yakambuluisha bana ba Nzambi ba bungi bua kumuka munkatshi mua bulongolodi bua ntendelelu ya patupu ya buena kilisto ne kusangishibua kudi Mukelenge bua kumutumbisha.
Tuakamana kunvua muaku eu « Nyema » ne mukuabu « londa » mu mukanda wa kumudilu (shap. 6. 11). Mukelenge atambe kujadika mu mitshima ya buonso ba nsoga bena kuitabusha mv. 22. Katupu muoyo ne, tudi ne bualu bua kuikala bakoleshibue mu bulelela, ne ku malu onso adi kâi anyanguka, tudi ne kukoleshibua, kadi misangu ya bungi kudi bantu, tuikale ne kulekelelangana ne lutulu (mv. 24, 25 ; Efes. 4. 2).
Ngikadilu mubi udi mu mv. 2-5, udi ufuanangana ne udi mu Lomo 1. 28-32, Kadi dishilanga didi, bualu bua apa kena wakula bua badi kabai banze kuitabusha, kadi bua badi badiamba ne tudi bena Kilisto. Tshidi tshitamba kukolesha bubi, ntshimuenenu tshia buimpe bua Nzambi, lubombo bidi bu tshilengeshelu tshia dishima tshia ngikadilu wabu. Mupostolo udi mua kukosa muaku eu ne : « Kadi wewe… » (mv. 10, 14 ; 4. 5). Ku luseke lumue, bantu aba babi, badi bayila misangu yonso, kadi « kabena bamanye mua kufika ku dimanya dia bualu bulelela… » (mv.7), ku lukuabu luseke nsongalume eu muena mudimu wa Nzambi, muyishibue ku buana buende « Mukanda wa Nzambi » kudi mamu wandi ne kaku wandi ba tshikadilu tshimpe (1. 5). Disanka didi kudi aba, kubanga ku buana buabu, bakikala babadi bashindame ba Dî dia Nzambi ! Kudibu ne kutudi, ke kudi dî dia disengelela edi diambidibua ne : « wikale (ushale) mu malu a wakayila » (mv. 14).
Mv. wa 16 udi ujadika ne mei onso a mukanda wa Nzambi adi mupuya wandi, adi afuma kudiye, ne bukokeshi buawu kabidi bua kuyisha, kubela, bua kudimusha ne bua kulongesha mu buakane. Dî dia Nzambi didi didisha ne didiundisha muntu wa Nzambi. Timote wakadi umue wabu, nansha wakadi utshidi nsongalume (mv. 17 ; 1 Tim. 6. 11). Dina edi dia muntu wa Nzambi didi dinene kutamba dia disolayi, muena mudimu ne mupika wa Mukelenge (shap. 2. 3, 15, 24). Nzambi udi utulesha apa mushindu wa kulua nunku. Atupeshe kabidi dijinga dia kuikala !
Nansha bikala buonso badi bumusha matshi abu ku malu malelela (mv. 4), muena mudimu wa Mukelenge kena mua kupanga kuyisha, kunanukila ne kuamba, kubakanda, kubabela, ne ku basengelela…, mu tshikoso kukumbasha mudimu webe bimpe (mv. 2, 5). Paulo wakamana kufila tshileshelu. Tshidikishilu tshiende tshia lubilu tshiakashika bimpe. Bena manayi badi bamanye ne ditshimuna mu dinaya kadiena dianji kuikalaku, kakuyi kufika ku muaba wa Ndekelu. Kulekela kunaya anyi, kupangila mu nshila (kupungila) ne kupitshibua mu ntanta mukese udi mushale ; nkushimisha dilumbila dionso… ne mushinga wadi. Ne tshitupa etshi tshia ndekelu tshidi anu tshikole.
Mupostolo wa mushinga mukole udi utupesha tshimuenenu tshinene ne tshikole tshia ndekelu wa dilumbila diende ne tshia nvita yende : lukanu, mashika, butaka (1 Kol. 4. 11 ; 2 Kol. 11. 27) ; apa udi ulomba tshinkutu tshiende tshia mashika : (mv. 14, 15), dilumbulula (kudividila) diandi ku mpala kua Kaisa (Nelo), balunda bandi buonso kakuena muntu wakimana nandi (mv. 16). Buonso buabo bakatangalaka. Dema mene, wakamulekela mumane kusua malu a pa buloba. Katuena mua kuikala munkatshi mua badi basua malu a pa buloba a tshikondo etshi (mv. 10), ne kuikala po pamue munkatshi mua badi basua dimueneka dia Mukelenge (mv. 8).
Ne mukanda udi ujika ne dikuatshisha dinene dia mu tshikondo tshia dishimbuka : ngasa. Wakadi muoyo wa mupostolo (shap. 1. 2), udi kabidi kulayangana kuende n’abo (mv. 22). Ngasa eu kabidi ikale kudi muntu ne muntu wa kutudi !