MUKANDA NA BA EBELEO

1

Nzambi na ntangu ya ntama, na mbala mingi ye na mutindu mingi, ya yandi tubaka na ba tata na nzila[1] ya ba mbikudi. 2 Na nsuka ya bilumbu yina, tubaka na beto kati na Mwana, yina yandi tulaka kibiadi ya bima yina yonso, na nzila na Yandi mpi yandi salaka insi—ntoto, 3 yina, na kuvandaka kungenga ya nkembo na Yandi ye kifwani ya yina Yandi ikele, ye na kusimbaka bima yonso na nzila ya ndinga ya ngolo na Yandi[2], ya Yandi salaka na nzila na yandi mosi gedila ya masumu, me kuvanda na diboko ya kibakala ya lukumu na Yandi na [bisika] ya mazulu ; 4 ya Yandi kumaka ya nene kuluta ba wanzio, yina Yandi biadilaka zina mosi ya kuluta bo. 5 Sambu na inki wanzio Yandi tubaka : « Nge ikele Mwana na mono, mono me kubuta nge bubu » (A)[3] ? Ye diaka : « Mono, mono ta kuvanda Tata na yandi, ye Yandi ta kuvanda Mwana na mono » (B)[4] ? 6 Ye diaka, ntangu Yandi kotisaka[5] mbutami ya ntete na insi—ntoto ya bantu ke kuzinga, Yandi kutuba : « Ye nde ba wanzio yonso ya Nzambi kukumisa Yandi » (C)[6]. 7 Ye na yina me kutala ba wanzio, Yandi kutuba : « Yina ke kusala ba Wanzio na yandi ba mpeve, ye ba nsadi[7] na Yandi kupela ya tiya » (D)[8]. 8 Kansi na yina me kutala Mwana : « Kiti na nge ya kimfumu, ô Nzambi, [ke kuzinga] ba mvu na ba mvu[9] ; ye mwa—nti ya kimfumu ya kuyala na nge ikele mwa—nti ya kimfumu ya masonga, 9 nge zolaka masonga ye kuyekulaka mbi[10] ; yo yina Nzambi, Nzambi na nge, pakulaka nge mafuta ya kiese na zulu ya ba nkundi na nge »(E)[11]. 10 Ye : « Nge, na ba luyantiku, * Mfumu, nge gangaka ntoto, ye mazulu ikele bisalu ya maboko na nge : 11 Yo, yo ta kubeba, kansi nge, nge ke kuzinga ; ye yo ta kununa yonso bonso lele, 12 ye yo ta kubaluka ; kansi nge, nge ikele kiteso mosi[12], ye ba mvula na nge ta kumana ve » (F)[13]. 13 Ye na inki wanzio Yandi tubaka ntete : « Vanda na diboko na mono ya kibakala, tii kuna mono ta kutula ba mbeni na nge bonso kiniatinu ya makulu » (G)[14] ? 14 Keti bo ikele bo yonso ba mpeve ya ba mayala, tindamaka sambu na kusadila ba yina ta kubiadila luguluku ?

2

         Yo yina beto fetele kukeba ngolo kibeni na mambu yina beto kuwaka, mbayi—mbayi beto kukatuka na nzila. Sambu kana ndinga yina tubamaka na nzila ya ba Wanzio[15] vandaka ngwi, ye kana kukolama yonso ti kukonda kulemfuka, bakaka ndola ya kufwana, 3 inki mutindu beto ta kutina, kana beto kumona mpamba[16] luguluku ya nene ya mutindu yai, yina, ya kuyantikaka kumwangama na Mfumu, yo kusidikisamaka na beto na nzila ya ba yina kuwaka yo. 4 Nzambi na ku taka kimbangi ti bo na nzila ya bidimbu ti bimangu, ye na nzila ya mambu ya kuyituka ya mutindu na mutindu ye kukabisa Mpeve Santu na mpila ya luzolo na yandi ?

         5 Yandi tulaka insi—ntoto ya bantu ke kuzinga ya kwisa[17], yina beto ke kutibila na nsi ya kiyeka ya ba wanzio ve ; 6 kansi muntu mosi taka kimbangi yai na kisika mosi, na kutubaka : « Muntu ikele nani nde nge kuyindula yandi, to mwana ya muntu nde kutala yandi ? 7 Nge kusalaka yandi mwa—fioti kuluta na nsi ya ba wanzio ; nge tulaka yandi mpu ya nkembo ye ya lukumu, [ye nge tulaka yandi na zulu ya bisalu ya maboko na nge] ; 8 Nge tulaka bima yonso na nsi ya makulu na yandi » (A)[18] ; sambu na yandi bima yonso vandaka na luzingu, yandi bikaka ata kima mosi ve ya konda kuvanda na kiyeka na yandi ; kansi ntangu yai beto ke kumona ntete ve nde bima yonso kuvanda na nsi ya kiyeka na yandi ; 9 kansi beto ke kumona Yezu, yina kulumusamaka mwa—fioti kuluta ba wanzio na kikuma ya mpasi ya lufwa[19], tulamaka mpu ya nkembo ye ya lukumu, na mpila nde, na nzila ya dienga ya Nzambi, yandi lekita lufwa sambu na yonso[20]. 10 Sambu yo fwanaka na yandi, yina sambu na yandi ye na nzila na yandi bima yonso ikele, nde, na kunataka bana mingi na nkembo, yandi kumisaka ya kulunga[21] Mfumu ya lukwikilu na bo na nzila ya ba mpasi. 11 Sambu, ye yina ke kusantisa ye ba yina me santisama bo yonso me katuka na mosi ; yo yina yandi ikele na nsoni ve ya kubinga bo ba mpangi, 12 na kutubaka : « Mono ta tubaka zina na nge na ba mpangi na mono ; na kati ya kimvuka mono ta kuyimba lukumu na nge »(B)[22]. 13 Ye diaka : «  Mono, mono ta kutula ntima na yandi » (C)[23]. Ye diaka : «  Tala mono, mono, ye bana ya Nzambi me pesaka mono » (D)[24]. 14 Bonso mpi bana vandaka kimvuka[25] kati na menga ti na nsuni, yandi mpi mutindu mosi bakaka kisika kati na yo, na mpila nde, na nzila ya lufwa, yandi kukumisa kukonda ngolo yina vandaka na kiyeka[26] ya lufwa, disongidila diabulu ; 15 ye nde yandi katulaka na kimpika ba yina yonso, na nzila ya boma ya lufwa, vandaka, luzingu na bo yonso, na nsi ya kiyeka ya kimpika. 16 Sambu, yandi kusadisa ba wanzio ve, kansi yandi kusadisa dikanda ya Abalahami. 17 Yo yina Yandi fwanaka kuvanda[27], na mambu yonso, ya kufwanana na ba mpangi na yandi, na mpila nde yandi kuvanda mbuta—nganga ya nkwikisi na mambu me kutadila Nzambi, sambu na kusala ndoluka ya masumu sambu na bantu. 18 Sambu, na yina nde yandi monaka mpasi yandi mosi, na kumekamaka, yandi lenda kusadisa ba yina me kumekama.

         3

         Yo yina, ba mpangi ya santu, ya me vukana na kubingama ya zulu, beno tala mbote—mbote ntumwa ye mbuta nganga ya kimbangi[28] na beto, Yezu, 2 yina ikele nkwikisi na yina tulaka yandi, bonso Mose mpi [vandaka yo] na kati ya nzo[29] na yandi yonso. 3 Sambu yandi yina tangamaka ya kufwana na nkembo mosi ya kuluta yina ya Mose na nene, bonso yina me kutunga nzo ikele na lukumu kuluta nzo. 4 Sambu nzo yonso me tungama na muntu mosi ; kansi yandi yina tungaka bima yonso, ikele Nzambi[30].

5 Ye Mose vandaka nkwikisi na kati ya nzo na yandi yonso, bonso nsadi, na kimbangi ya mambu yina lendaka kutubama ; 6 kansi Klistu, bonso Mwana, na nzo na yandi ; ye beto ikele nzo na yandi, kansi kana beto ke kusimba ngwi kutula ntima ti na nsuka ti nkembo ti kivuvu. 7 Ikele buna, —bonso Mpeve Santu ke kutuba : « Bubu, kana beno kuwa mungungu na yandi, 8 beno kumisa ba ntima na beno ngolo ve bonso na[31] [ntangu] ya makasi na kilumbu ya kumekama na nsi ya kuyuma, 9 kuna ba tata na beno mekaka mono na kutedimina mono, ye bo monaka bisalu na mono tuka ba mvula makumi iya. 10 Ikele buna mono tubaka : Bo ke yekukaka ntangu yonso na ntima na bo ye ke kuzabaka ve ba nzila na mono. 11 Mpidina mono ta kudia ndefi na makasi na mono : Kana bo kukota na nsi na mono ! » (A)[32]. 12 Beno keba, ba mpangi, nde yo kuvanda ve mosi na beno na ntima ya nganzi ya kukonda lukwikilu, na yina ke kuyambula Nzambi ya moyo ; 13 kansi beno pesana kikesa[33] mosi na ya nkaka konso kilumbu, yo me kutubama ntama mpi : « Bubu », na mpila nde mosi ve kati na beno kubuya na kunatama na nzila ya kunatama na disumu. 14 Sambu beto me kumaka ba nduku ya Klistu, kana beto kutelama ngwi tii na nsuka ya luyantiku ya kivuvu na beto, 15 mpila yo me tubamaka : « Bubu, kana beno kuwa mungungu na yandi, beno kukanga ba ntima na beno ve, bonso na kilumbu ya6 kumekama ». 16 (Sambu ikele ba nani kuwaka yandi, pesaka yandi makasi ? Kansi [ikele ba yina vandaka] ve bo yonso ba yina basikaka na nzila ya Mose ? 17 Ye sambu na ba nani yandi wilaka makasi tuka mvula makumi iya ? Bwaka na ntoto ya kuyuma ? 18 Ye na yo yandi diaka ndefi nde bo ta kukota ve na nsi na yandi, kana ve ba yina lemfukaka ve[34] ? 19 Ye beto ke kumona nde bo lenda ve kukota na kikuma ya kukonda lukwikilu.)

         4

         Beto tita mpi nde lusilu ya kukota kati na kupema na kukota kati na nsi na yandi, ya nkaka kati na beno lenda kota ve ; 2 sambu beto mpi, beto mwangamaka[35] nsangu ya mbote mutindu mosi na ba yina ; kansi ndinga ya bo kuwaka vandaka na mfunu ve na bo, na kuvukisamaka ve ti lukwikilu na ba yina kuwaka yo. 3 Sambu beto ba yina kwikilaka, beto ke kukota kati na kupema, bonso yandi tubaka : « Mpidina mono diaka ndefi na makasi na mono : Kana bo kukota kati na kupema na mono, ata nde kisalu[36] salamaka tuka luyantiku ya insi—ntoto. 4 Sambu yandi tubaka mpila yina kisika mosi na yina me kutala kilumbu ya nsambwadi : «  Ye Nzambi pemaka na bisalu na yandi yonso na kilumbu ya nsambwadi » (A)[37] ; 5 ye diaka na kapu yai : (Kana bo kukota na kupema na mono ! » 6 Bonso mpi yo me bikala nde ndambu ya bantu kukota kati na bo, ye nde ba yina kuwaka na ntwala nsangu ya mbote2 kotaka ve na kikuma ya kukolama na bo, 7 mbala ya nkaka diaka yandi kutula kilumbu mosi, na kutubaka, kati na Davidi[38], ntama na nima : « Bubu » bonso yandi tubaka na ntwala : «  Bubu kana beno kuwa mungungu na yandi, beno kumisa ba ntima na beno ngolo ve. » 8 Sambu kana Yosua pesaka bo kupema, yandi lendaka kutuba sambu na kilumbu ya nkaka ve na nima ya yina. 9 Yo me bikala mpi kupema ya sabata sambu na bantu ya Nzambi. 10 Sambu yina kotaka na kupema na yandi, yandi mosi me kupema na bisalu na yandi, bonso Nzambi pemaka yina ya yandi mosi. 11 Beto sasuka mpi na kukota na kupema yina, na mpila nde muntu mosi ve kubwa na kukolama[39] ya mutindu mosi. 12 Sambu ndinga ya Nzambi ikele ya moyo ye ke kusalaka, ye ke kukotaka kuluta mbele yonso ya meno zole, ye na kukumaka tii na nkabana ya moyo ti mpeve, ya madikulu ye ya muluku[40] ; ye ke kusambisa ba ngindu ye ba lukanu ya ntima. 13 Ata kigangwa mosi ve yina ikele ya kubumbana na ntwala na yandi, kansi bima yonso ikele kinkonga ye ya kukonda kufika na meso ya yina beto ikele na diambu ti yandi.

         14 Na kuvandaka mpi na mbuta —nganga ya nene, yina zengisaka mazulu, Yezu, Mwana ya Nzambi, beto simba ngui kimbangi na [beto] ; 15 sambu beto ikele ve na mbuta—nganga yina lenda ve kufwila kulemba na beto nkenda, kansi [beto ikele na mosi yina] mekamaka na mambu yonso bonso beto[41], katula disumu. 16 Beto finama mpi ti kutula ntima na kiti ya kimfumu ya dienga, na mpila nde beto kubaka mawa ye nde beto kumona dienga [sambu na kuvanda] na lusadisu na ntangu ya mfunu.

         5

         Sambu mbuta—nganga yonso yina me kubakama kati na bantu me kutulama sambu na bantu na mambu yina me kutadila Nzambi, na mpila nde yandi kutambika ye makabu ye ba nkayilu sambu na masumu, 2 Yandi lenda kufwa nkenda sambu na ba yina kukonda kuzaba ye na ba yina me kuvila, sambu yandi mosi mpi me zingama na kulemba; 3 ye, na kikuma ya kulemba yina, yandi fetele kupesa nkayilu sambu na masumu, bonso sambu na bantu, mutindu yina mpi sambu na yandi mosi. 4 Mosi ve ta kudibakila lukumu yai ; kansi [kaka] kana yandi me kubingama na Nzambi, bonsompi vandakayonAloni. 5 Mutindu mosi mpi Klistu kudikembisaka ve yandi mosi sambu na kukuma nganga—Nzambi, kansi yandi yina [kembisaka yandi] yina tubaka na yandi : « Nge ikele Mwana na mono ; Mono me kubuta nge bubu » (A)[42] ; 6 bonso yandi me kutuba mpi na kapu ya nkaka : « Nge ikele Nganga—Nzambi mvula na mvula na mpila ya ndonga ya Melikisedeki » (B)[43] ; 7 —yina[44], tuka bilumbu ya nsuni na yandi, ya yandi tambikaka bisambu ye malombo, ti kuboka ngolo ye mansanga, na yina lendaka kugulusa[45] yandi na lufwa, ye yandi wisamaka kikuma ya kuzitisa Nzambi na yandi, 8 ata yandi vandaka Mwana[46], yandi longukaka bulemfo na nzila ya mambu ya yandi moninaka mpasi ; 9 ye ya yandi lungisamaka[47], yandi kumaka, sambu na ba yina yonso ke kulemfukila yandi, kisina ya luguluku ya mvula na mvula, 10 ya Yandi bingamaka na Nzambi mbuta —nganga na mpila ya ndonga ya Melikisedeki, 11 beto ikele na mambu mingi ya kutuba na yina me kutala yandi ye yina ikele mpasi na kutendula, sambu beno me kukuma ba molo na kuwa. 12 Sambu ntangu beno lendaka kukuma ba longi, na kutalaka ntangu beno [me kulutisa ], beno ikele diaka na mfunu nde bo kulonga beno mambu ya ntete ya ba mbiki[48] ya Nzambi, ye beno me kuma na mutindu ya kuvanda na mfunu ya mabele ye ya madia ya ngolo ve ; 13 sambu konso muntu yina ke kunwaka mabele ikele ya konda kuyela na ndinga ya masonga, sambu yandi ikele mwana ya fioti ; 14 sambu madia ya ngolo ikele sambu na bantu ya kuyela, yina, na nzila ya bikalulu, bo me yikanaka na kuswasisa mambote ti mambi.

         6

         Yo yina, na kubikaka malongi ya luyantiku ya Klistu[49], beto yela tii na mutindu ya bantu ya kufwana, na kutulaka diaka ve lufulu ya kubalula ntima na bisalu ya kufwa ye ya lukwikilu na Nzambi, 2 ya malongi ya kusukuka ye ya kutulama maboko, ye ya lufutumuku ya ba fwa ye ya kusambisama ya mvula na mvula. 3 Ye ikele yina beto ta kusala, kana Nzambi kupesa nzila. 4 Sambu ba yina temukaka mbala mosi, ye lekitaka dikabu ya zulu, ye kumaka ya kuvukana ti Mpeve Santu, 5 ye lekitaka ndinga ya mbote ya Nzambi ye mambu ya kuyituka ya mvu ke kwisa[50], 6 [kansi] bo kubwaka, yo lenda kusalama ve nde bo kunatama diaka na kubalula ntima, [sambu] bo ke kukoma sambu na bo mosi Mwana ya Nzambi ye kumonisa yandi nsoni. 7 Sambu ntoto yina ke kunwa masa ya mvula yina ke kunokila yo mbala na mbala, ye yina ke kubuta matiti ya mfunu sambu na ba yina mpi yo bundulamaka, ke kubaka na Nzambi lusakumunu ; 8 kansi kana yo kubuta ba nsende ye ba nsolokoto, yo ikele ya kulosama mfinama na kusingama, ye nsuka na yo ikele kuyokama. 9 Kansi beto me kundimisama, na yina me kutala beno, ba zolama, na mambu ya kuluta mbote ye yina ke kunata na luguluku, ata beto ke kutuba mutindu yina. 10 Sambu Nzambi ikele kukonda masonga ve sambu na kuvila kisalu na beno ye zola yina beno songaka sambu na zina na yandi, ya beno sadilaka ba santu ye na kusadilaka bo [diaka]. 11 Kansi beto zola nde konso muntu kati na beno kusonga nswalu ya kusala ya mutindu mosi sambu na kufuluka ya kutula ntima ya kivuvu ti na nsuka ; 12 na mpila nde beno kukuma ba molo ve, kansi ba mbandu ya ba yina, na nzila ya lukwikilu ti na nzila ya ntima nda[51], kubiadila yina silamaka[52] 13 Sambu ntangu Nzambi silaka na Abalahami, sambu yandi vandaka na muntu ve ya kuluta nene na nzila na yandi yandi kuzenga ndefi, yandi zengaka ndefi na yandi mosi, 14 na kutubaka : « Yinga, na kusakumunaka, mono ta kusakumuna nge, ye na kufokulaka mono ta kufokula nge » (A)[53]. 15 Ye mutindu yina, ya yandi vandaka na ntima nda, bakaka yina silamaka[54]. 16 Sambu bantu ke kudiaka ndefi na nzila ya muntu yina me kuluta bo na nene, ye ndefi ikele sambu na bo nsuka ya ntembe yonso, sambu na kukumisa ngui [yina bo me wakana]. 17 Ye Nzambi, na kuzolaka kusonga, ya kufuluka mingi na bibiadi ya lusilu kukonda kusoba ya lukanu na yandi, yikaka ndefi, 18 na mpila nde na nzila ya bima zole ya lenda kusobama ve, kati na yina yo lendaka kusalama ve nde Nzambi kukusa, beto kuvanda na kupesama kikesa ya ngwi, beto ba yina me kutina sambu na kusimba kivuvu yina me tulama, na ntwala na beto, 19 yina beto ikele na yo bonso longo ya moyo, ya kutula ntima ye ya ngwi, ye yina ke kukota tii na kati ya ngumbu[55] 20 kuna Yezu kotaka bonso muntu ya ntete sambu na beto, ya yandi kumaka mbuta—nganga mvula na mvula na mpila ya ndonga ya Melikisedeki.

         7

         Sambu Melikisedeki yai, ntotila ya Salemi, nganga —Nzambi ya Nzambi ya kuluta zulu, yina kwendaka na ntwala ya Abalahami ntangu yandi katukaka [na mvita] yina yandi bedisaka ba ntotila, ye yina sakumunaka yandi, 2 na yandi mpi Abalahami pesaka bonso dikabu kitini ya kumi ya yonso[56], ntete—ntete, na kutendulamaka ntotila ya masonga, ye diaka ntotila ya Salemi, disongidila ntotila ya ngemba ; 3 kukonda tata, kukonda mama, kukonda kisina ya kikanda, na kuvandaka ata na luyantiku ya bilumbu ve, ata nsuka ya luzingu ve, kansi me fwanana na Mwana ya Nzambi, me kubikalaka nganga—Nzambi kimakulu. 4 Kansi beno tala mbote—mbote ikwa nene vandaka yina ata Abalahami pesaka kitini ya kumi ya bima ya yandi bakaka na mvita, yandi nkaka. 5 Ye ba yina kati na bana ya Lewi yina ke bakaka kinganga—Nzambi bo ikele na lutumu ya kubaka kitini ya kumi na bantu na mpila ya nsiku, disongidila ba mpangi na bo, ata bo basikaka na dikanda ya Abalahami ; 6 kansi yandi yina kisina ya dikanda na yandi me katuka na bo ve, bakaka kitini ya kumi na Abalahami ye sakumunaka yina vandaka na ba lusilu. 7 Kukonda kutedimina, yina ikele fioti ke sakumunamaka na yina ikele kuluta nene. 8 Ye awa, bantu yina ke kufwa ke kubaka bitini ya kumi ; kansi pana, yina bo tedilaka kimbangi nde yandi ke kuzinga ; 9 ye, beto lenda kutuba, ata Lewi, yina ke kubaka bitini ya kumi, pesaka kitini ya kumi kati na Abalahami, 10 sambu yandi vandaka ntete na luketu ya tata na yandi ntangu Melikisedeki kwendaka na ntwala na yandi.

         11 Kana mpi kulungisama vandaka na nzila ya kinganga—Nzambi ya ba Lewi, (sambu ikele na kutadila yo[57] nde bantu bakaka nsiku,) inki mfunu vandaka diaka nde nganga—Nzambi ya nkaka kutelama na mpila ya ndonga ya Melikisedeki ye yina me kutulama ve na mpila ya ndonga ya Aloni ? 12 Sambu kinganga—Nzambi na kusobamaka, ikele mpi mfunu nsobolo ya nsiku. 13 Sambu yina mambu yai tubaminaka ikele ya dikanda ya nkaka, yina muntu mosi ve vandaka kusala[58] na diziku ya ba nkayilu ; 14 sambu yo ikele pwelele nde Mfumu na beto basikaka[59] na Yuda, dikanda yina Mose tubilaka kima ve na yina me kutala ba nganga—Nzambi. 15 Yina ikele pwelele ya kuluta kibeni, kana, na kifwani ya Melikisedeki, nganga—Nzambi ya nkaka kubasika, 16 yina tulamaka ve na mpila ya nsiku, ya lutumu mosi ya nsuni, kansi na mpila ya ngolo ya luzingu yina lendaka kubeba ve. 17 Sambu kimbangi [yai] pesaminaka [yandi] : Nge ikele nganga—Nzambi mvu na mvu, na mpila ya ndonga ya Melikisedeki » (A)[60].

18 Sambu ikele ti kukatulama ya lutumu yina yitaka na ntwala, na kikuma ya kulemba na yo ye kukonda mfunu na yo 19 (sambu nsiku nataka kima mosi ve na kulungisama), ye kukotisama ya kivuvu ya kuluta mbote na nzila ya yina beto ke mfinama na Nzambi. 20 Bonso nde [yina] [kusalamaka ve] kukonda ndefi 21 (kansi ba yina kumaka ba nganga—Nzambi kukonda ndefi, kansi yandi yai [kumaka yo] ti ndefi, na nzila ya yina tubaka sambu na yandi[61] : « Mfumu diaka ndefi ye ta kusoba lukanu ve : Nge ikele nganga—Nzambi mvu na mvu [na mpila ya ndonga ya Melikisedeki] »,) 22 ikele ngwakana mosi kuluta kitoko yina Yezu tulamaka nsimbi na yo. 23 Ye ba yina vandaka ba nganga—Nzambi mingi, sambu lufwa vandaka kukanga bo nzila ya kuzinga ; 24 kansi yandi yai, sambu yandi ke kuzinga mvula na mvula, ikele ti kinganga—Nzambi yina lenda pesama na ya nkaka ve. 25 Yo yina mpi yandi lenda gulusa kimakulu[62] ba yina ke finama na Nzambi na nzila na yandi, na kuvandaka ntangu yonso na moyo sambu na kusamba sambu na bo. 26 Sambu mbuta—nganga ya mutindu yina fwanaka na beto, santu, ya konda kusala diambu, ya kukonda mvindu, ya kukabana na ba nsumuki, ya kuzangulama kuluta mazulu, 27 yina ikele na mfunu ve kilumbu na kilumbu, bonso ba mbuta—nganga, ya kutambika ba nkayilu, ntete—ntete sambu na masumu na yandi mosi, na nima ya yina ya bantu ; sambu yina, yandi salaka yo mbala mosi kimakulu, na kudikabaka yandi mosi. 28 Sambu nsiku ke kutula bonso ba mbuta—nganga ya bantu yina ikele na bifu, kansi ndinga ya ndefi, yina ikele na nima ya nsiku, [me kutula] Mwana mosi yina ikele ya kulunga mvula na mvula.

         8

         Diambu ya kuluta mfunu ya yina beto ke kutubila, ikele nde beto ikele ti mbuta—nganga mosi yina me vanda na diboko ya kibakala ya kiti ya kimfumu ya lukumu na mazulu, 2 mayala[63] ya bisika ya santu ye ya nzo ya tenta ya kieleka yina *Mfumu salaka kansi muntu ve.

         3 Sambu mbuta—nganga yonso me kutulama sambu na kutambika makabu ye ba nkayilu ; yo yina yo vandaka mfunu nde yandi yai mpi kuvanda na kima ya kutambika. 4 Kana mpi yandi vandaka na insi—ntoto, yandi zolaka kuvanda nganga—Nzambi ve, sambu ikele ti ba yina ke kutambika makabu na mpila ya nsiku, 5 ba yina ke sadila kifwani ye kizusi ya bima ya zulu : Bonso Mose, ntangu yandi zolaka kutunga nzo ya tenta, ke bisamaka na Nzambi ; sambu, yandi ke tubaka : « Keba » « na kusala mambu yonso na mpila ya mbandu yina songaminaka nge na ngumba » (A)[64]. 6 Ntangu yai [Klistu] bakaka kisalu[65] ya kuluta nene, nde yandi ikele muvukisi ya ngwakana ya kuluta yina me kutulama[66] na ba lusilu ya kuluta mbote ; 7 sambu kana [ngwakana] yai ya ntete vandaka ya kukonda kifu, yo zolaka kuvanda ve na mfunu ya kusosa ya zole ; 8 sambu, na kunganinaka, yandi kutuba na bo : « Tala, bilumbu ke kwisa, ke kutuba *Mfumu, ye mono ta kusala, sambu na nzo ya Izalaele ye sambu na nzo ya Yuda, ngwakana ya mpa, 9 ikele ve na mpila ya ngwakana yina mono salaka ti ba tata na bo, na kilumbu yina mono ta bakaka bo na diboko sambu na kubasisa bo na insi Egipiti ; sambu bo kwikamaka ve na ngwakana na mono, ye mono mono yambulaka bo, me kutuba *Mfumu. 10 Sambu ikele yai ngwakana ya mono ta kutula sambu na nzo ya Izalaele na nima ya bilumbu yina, me kutuba *Mfumu : Na kutulaka ba nsiku na mono na mabanza[67] na bo, mono ta k[68]usonikia yo mpi na ba ntima na bo, ye mono ta kuvanda Nzambi na bo, ye bo ta kuvanda bantu na mono, 11 ye bo ta kulonga ve konso muntu mpangi ya insi mosi, ye konso muntu mpangi na yandi, na kutubaka : Zaba *Mfumu ; sambu bo ta kuzaba mono bo yonso, tuka leke tii kuna ba mbuta kati na bo ; 12 sambu mono ta kuwa mawa na yina me kutala mambi na bo, ye mono ta kuyindula diaka ata fioti ve[69] masumu na bo ata kukolama ya ba lutumu na bo (A)[70]. 13 Na kutuba : « Ya mpa », yandi kumisaka ya ntama yina ya ntete[71] : Yina ke kuma ya ntama ye ke kununa, yo ikele mfinama na kuvila.

         9

         Ya ntete1 mpi vandaka mpi na ba lutumu sambu na kusamba, ye kisika ya santu, [kisika mosi ya santu] ya insi —ntoto. 2 Sambu nzo ya tenta tungamaka[72], —ya ntete[73], yina bingamaka ya santu, kati na yo vandaka kisimbidi mwinda, ye mesa, ye mampa ya me tambikama ; 3 ye, na nima ya ngumbu ya zole, nzo ya tenta[74] yina me kubingamaka kisika ya kuluta santu, 4 na kuvandaka na kiyokidi ndumbu ya wolo, ye sanduku ya ngwakana ya kufikama mvimba na wolo na nziunga yonso, kati na yo vandaka dibungu ya wolo yina vandaka ti mana, ye dikoka ya Aloni yina basisaka ntu ya matiti, ye bisonikinu ya matadi ya ngwakana ; 5 ye, na zulu ya sanduku bakeluba ya nkembo na kufikaka kifiniku ya sanduku ya nsiku ; na yina beto ta kutubila ve na ntangu yai mosi na mosi.

         6 Bima yai yonso ya yo tulamaka mutindu yina, ba nganga—Nzambi ke kota ntangu yonso na nzo ya tenta3 ya ntete, na kulungisaka kisalu ; 7 kansi, na yina ya zole, kaka mbuta—nganga, mbala mosi na mvula, ya kukonda menga ve ya yina yandi vandaka kutambika sambu na yandi mosi ye sambu na bifu[75] ya bantu, 8 Mpeve Santu na kusongaka yai : Nzila ya bisika ya santu[76] me monisamaka ntete ve, ntangu nzo ya tenta ya ntete ikele kuzinga kaka, 9 yina ikele kifwani sambu na ntangu yai, kati na yina ke kupesama makabu ti ba nkayilu yina lenda kukumisa ya kulunga ve na yina me kutala ntima ya yandi yina ke kukumisa[77] [Nzambi], 10 [kukumisa [Nzambi] yina kaka mambu] ya madia, ya kunwa, ya kusukulama ya mutindu na mutindu, ba lutumu ya nsuni ya me kutumama tii na ntangu ya kusungama[78]. 11 Kansi Klistu ya yandi kwisaka, mbuta—nganga ya bima ke kwisa[79], na nzila ya nzo ya tenta ya kuluta nene ye ya kuluta kulunga yina me kusalamaka na maboko ve, disongidila yina ikele ya kugangama yai ve, 12 ye ti menga ya ba nkombo ye ya ba ngombe ve, kansi ti menga na yandi mosi, kotaka mbala mosi kimakulu na bisika ya santu, ya yandi bakaka kukangulama ya mvula na mvula. 13 Sambu kana menga ya ba nkombo ye ya ba ngombe, —ye mfututu ya mwana ya ngombe yina bo ke kumwangaka na ba yina ikele mvindu, —ke kusantisa sambu na gedila ya nsuni, 14 ikwa kuluta menga ya Klistu, yina, na nzila ya Mpeve ya mvula na mvula, kudikabaka yandi mosi na Nzambi kukonda ditono, ta kugedisa ntima na beno na bisalu ya kufwa, sambu nde beno kusadila7 Nzambi ya moyo ! 15 Yo yina yandi ikele muvukisi ya ngwakana ya mpa, na mpila nde, ya lufwa kumaka sambu na kufuta ntalu ya ba luvwenzo yina vandaka na nsi[80] ya ngwakana ya ntete, ba yina me kubingama kubaka bima ya kubiadila ya mvula na mvula yina silamaka. 16 (Sambu kana ikele mukanda ya luzolo ya nsuka ya muntu[81], ikele mfunu nde lufwa ya nsoniki [ya mukanda yina] kuvanda ; 17 sambu mukanda ya luzolo ya nsuka ya muntu ikele na mfunu ntangu lufwa me kukuma, sambu yo ikele na ngolo ve ntangu nsoniki ya mukanda ke kuzinga.) 18 Yo yina mpi [ngwakana] ya ntete yantikaka ve ya kukonda menga. 19 Sambu konso lutumu, na yina me kutala nsiku, ya yo tendulamaka na nzila ya Mose na bantu yonso, yandi bakaka menga ya bana ya ba ngombe ye ya ba nkombo, ti masa ti mika ya mbwaki ya ma meme ye izopi, ye yandi mwangaka yo na mukanda yo mosi ye na bantu yonso, 20 na kutubaka : « Yai ikele menga ya ngwakana yina Nzambi tumaka beno » (A)[82]. 21 Ye, mutindu mosi, yandi mwangaka menga na nzo ya tenta mpi ye na bisadilu yonso ya kisalu. 22 Ye bima mingi ke kugedisama na nzila ya menga, na mpila ya nsiku ; ye kukonda kutiamuka ya menga ikele na ndoluka ve. 23 Yo vandaka mpi mfunu nde bifwani ya bima yina ikele na mazulu kugedisama na nzila ya bima ya mutindu yina, kansi nde bima ya mazulu yo mosi kukuma yo na nzila ya ba nkayilu ya kitoko ya kuluta yina. 24 Sambu Klistu kotaka ve na bisika ya santu[83] ya me kusalama na maboko, kifwani ya yina ya kieleka, kansi na zulu kibeni, na mpila ya kudimonisa ntangu yai sambu na beto na ntwala ya luse[84] ya Nzambi, —25 mpi ve, na mpila ya kuditambika yandi mosi mbala mingi, bonso mbuta—nganga ke kukota na bisika ya santu4 konso mvula ti menga ya nkaka [ye ya yandi mosi ve] 26 (sambu [na diambu yina] yo lombamaka nde yandi kumona mpasi mbala mingi tuka kugangama ya insi—ntoto) ; kansi ntangu yai, nsuka ya ba mvu[85], yandi monisamaka mbala mosi sambu na kukatula disumu na nzila ya nkayilu[86] na yandi. 27 Ye bonso yo me yilaminaka bantu na kufwa mbala mosi, —ye na nima ya yina kusambisama, 28 mutindu yina Klistu mpi, ya yandi kuditambikaka mbala mosi sambu na kunata masumu[87] ya bantu mingi, ta kumonisama mbala ya zole, kukonda disumu, na luguluku na ba yina ke kukinga yandi.

                   10

         Sambu nsiku, na kuvandaka na kizusi ya bima ke kwisa, kifwani kibeni ya bima ve, lenda ata fioti ve, na nzila ya ba nkayilu ya kiteso mosi yina bo ke tambika ntangu yonso konso mvula, kukumisa ya [88]kulunga ba yina ke kufinama. 2 Kana ve yo lendaka kutambikama diaka ve, sambu ba yina ke kukumisa [Nzambi], na kuvandaka ya kugedisama mbala mosi, lendaka ve kuvandaka na dibanza ya masumu ? 3 Kansi yo ikele na [ba nkayilu] yai, konso mvula, kisalu ya kubambuka ya masumu. 4 Sambu yo lenda kusalama ve nde menga ya ba ngombe ye ya ba nkombo kukatula masumu. 5 Yo yina na kukotaka na insi—ntoto, yandi kutuba : « Nge zolaka nkayilu ve ata makabu, kansi nge salaka mono nitu. 6 Nge monaka kiese na bimenga ya kuyoka ya mvimba [sambu na Nzambi] ve ata na ba nkayilu sambu na disumu ; 7 ibuna mono tubaka : Tala, mono ke kwisa, —yo me sonama sambu na mono kati na mukanda—sambu na kusala, ô Nzambi, luzolo na nge »(A)[89]. 8 Ya yandi tubaka na ntwala : « Nge zolaka ve ba nkayilu, ata makabu, ata bimenga ya kuyoka ya mvimba [sambu na Nzambi], ata ba nkayilu sambu na disumu, ye nge monaka kiese kati na yo ve » —yina vandaka kupesama na mpila ya nsiku, 9 —ibuna yandi tubaka : « tala, mono ke kwisa sambu na kusala luzolo na nge ». Yandi katula ya ntete na mpila ya kutula ya zole. 10 Ikele na nzila ya luzolo yai beto santisamaka, na nzila ya dikabu ya nitu ya Yezu Klistu, [salamaka] mbala mosi kimakulu. 11 —Ye nganga—Nzambi yonso ke kutelama konso kilumbu, na kusalaka kisalu ye na kutambikaka mbala na mbala ba nkayilu ya mutindu mosi yina lenda ata fioti ve kukatula masumu ; 12 kansi yandi yai, ya yandi tambikaka nkayilu mosi kaka sambu na masumu, yandi me vandaka mvu na mvu na diboko ya kibakala ya Nzambi, 13 na kuvingilaka katuka ntangu yai « tii kuna ba mbeni na yandi kutulama bonso kiniatinu ya bitambi na yandi » (B)[90]. 14 Sambu, na nzila ya dikabu mosi kaka, yandi kumisaka ya kulunga mvu na mvu ba yina me santisama. 15 Ye Mpeve Santu mpi ke kutela beto kimbangi na yo ; sambu, na nima ya kutuba : 16 « Yai ikele ngwakana yina mono ta kutula sambu na bo na nima ya bilimbu yina, tubaka *Mfumu : Na kutulaka ba nsiku na mono kati na ba ntima na bo, mono ta sonika yo mpi na mabanza na bo[91] », 17 [yandi tubaka] : « Ye mono ta kuyindula diaka ata fioti ve[92] masumu na bo ata kukolama ya ba lutumu na bo[93] ». (C)[94] 18 Kisika ikele ndolula ya mambu yai, dikabu ya disumu ikele diaka ve.

         19 Na kuvandaka mpi ba mpangi, na kimpwanza ya kufuluka sambu na kukota na kisika ya santu[95] na nzila ya menga ya Yezu, 20 na nzila ya mpa ye ya moyo yina yandi kangudilaka beto na nzila ya ngumbu, disongidila nsuni na yandi, 21 ye na kuvandaka na mbuta—nganga ya me [tulama], 22 beto mfinama ti ntima ya kieleka, na kufuluka ya lukwikilu, [na kuvandaka] na ba ntima ya kugedisa[96] na dibanza ya mbi na nzila ya kumwanga ye nitu ya kusukula[97] na masa ya gedila. 23 Beto simba ngwi kimbangi ya kivuvu na beto sambu yandi yina silaka yandi ikele nkwikisi ; 24 ye beto kudikeba mosi na ya nkaka sambu na kusiamisama na zola ye na bisalu ya mbote, 25 na kubikaka ve lukutakanu na beto mosi, bonso ba mosi ikele na kikalulu [ya kusala yo], kansi beto pesanaka kikesa [mosi na ya nkaka], ye pana beno ke kumona nde kilumbu ke kufinama. 26 Sambu kana beto ke kusumuka na luzolo yonso na nima ya kuyamba mazaya ya kieleka, yo me bikala diaka ve nkayilu sambu na masumu. 27 Kansi kukinga ya boma kibeni ya kusambisama ye ngolo ya tiya yina ta kuyoka ba mbeni. 28 Kana muntu kuvwenza nsiku ya Mose, yandi kufwa kukonda mawa na [kimbangi ya] ba mbangi zole to tatu 29 : Ndola ya kuluta ngolo ya inki mutindu beno ke kuyindula nde ta kubaka muntu yina ta kuniata na bitambi Mwana ya Nzambi, ye yina ta kumona kukonda mfunu[98] menga ya ngwakana na nzila ya yina yandi santisamaka, ye yina me vwenza Mpeve ya dienga ? 30 Sambu beto kuzaba yina tubaka : « Na mono kuvutula mbela, mono ta kuvutula tubaka *Mfumu » ye diaka : « *Mfumu ta kusambisa bantu na yandi » (A)[99]. 31 Yo ikele kima mosi ya ntitisa na kubwa na maboko ya Nzambi ya moyo !

32 Kansi beno yindula na mabansa na beno bilumbu ya me yita, kati na yina, ya beno temusamaka, beno kangaka ntima na mvita ya nene ya ba mpasi, 33 to na yina nde beno monisamaka nsoni ye beno niokulamaka na meso ya bantu, to na yina nde beno vukanaka na ba yina bo salaka bo mutindu mosi. 34 Beno kabisaka mpasi ti bantu ya boloko ye beno ndimaka ti kiese kubotulama ya bima na beno. Na kuzabaka nde beno ikele sambu na beno mosi na bima ya kuluta mbote ye ya ke kuwumina ntangu yonso. 35 Beno losa mpi ntama ve kutula ntima na beno yina ikele na lufutu ya nene. 36 Sambu beno ikele na mfunu ya kukanga ntima, na mpila nde, na nima ya kusala luzolo ya Nzambi, beno kubaka bima ya me silamaka[100]. 37 Sambu na mwa ntangu fioti mingi, « ye yina ke kwisa ta kwisa, ye yandi ta sukinina ve. Muntu ya masonga ta kuzinga na lukwikilu ; ye : Kana [muntu mosi] kudikatula, moyo na mono ta vanda na kiese na yandi ve » (B)[101]. 39 Kansi sambu na beto, beto ikele ve bonso ba yina ke kudikatula sambu na kubebisama, kansi ya ba yina ke kwikila sambu na kubumba moyo.

11

Lukwikilu ikele kusiamisama na mambu beto ke kutula kivuvu ye kundimisama ya mambu yina bo ke monaka ve. 2 Sambu ikele na nzila na yo nde bantu ya ntama bakaka kimbangi. 3 Na nzila ya lukwikilu, beto ke kubakisa nde insi ya mvimba salamaka na nzila ya ndinga ya Nzambi, na mpila nde yina ke kumonana salamaka ve na bima yina ke kumonisama. 4 Na nzila ya lukwikilu, Abeli tambikaka na Nzambi nkayilu ya kuluta yina ya Kayini[102] na mbote, ye na nzila ya nkayilu[103] yai yandi bakaka kimbangi ya kuvanda muntu ya masonga, Nzambi na kutaka kimbangi na makabu na yandi ; ye na nzila na yo[104], ata yandi kufwaka, yandi ke kutuba diaka. 5 Na nzila ya lukwikilu, Enoki zangulamaka sambu yandi kumona lufwa ve ; ye yandi monanaka ve, sambu Nzambi zangulaka[105] yandi ; sambu, na ntwala ya kuzangulama na yandi yandi bakaka kimbangi nde yandi sepidisaka Nzambi. 6 Kukonda lukwikilu yo lenda salama ve na kusepidisa Yandi ; sambu yo fetele nde yina ke finama na Nzambi kukwikila nde [Nzambi] ikele, ye nde Yandi ikele mufuti ya ba yina ke kusosa Yandi. 7 Na nzila ya lukwikilu, Nowa, ya yandi kebisamaka na Nzambi na mambu yina vandaka kumonana ntete ve, yandi waka boma ye tungaka nzanza sambu na kukebama ya nzo[106] na yandi ; ye na nzila ya nzanza yai, yandi zengaka nkanu na insi—ntoto ye kumaka kibiadi ya masonga yina ikele na mpila ya lukwikilu.

8 Na nzila ya lukwikilu, Abalahami, ya yandi bingamaka, lemfukaka sambu na kwenda na kisika yina yandi lendaka kubaka bonso bima ya kubiadila[107] ; ye yandi kwendaka, na kuzabaka ve wapi yandi vandaka kukwenda. 9 Na nzila ya lukwikilu, yandi zingaka na ntoto ya lusilu bonso [na ntoto] ya bunzenza, na kuzingaka na nsi ya ba tenta ti Izaki ye Yakobi, bibiadi ya lusilu mosi kaka ; 10 sambu yandi vandaka kuvingila mbanza yina ikele na ba lufulu, yina Nzambi ikele mutungi ye ngangi[108]. 11 Na nzila ya lukwikilu, Sala yandi mosi mpi bakaka ngolo ya kuvanda na dikanda[109], ye [yina], ya yandi vandaka na mvula ya kuluta, sambu yandi talaka bonso nkwikisi yina silaka ; 12 yo yina na mosi, ye na muntu mosi yina ikele bonso ya kufwa[110] ntama, butukaka bantu yina ikele bonso ba mbwetete ya zulu na ntalu ye bonso zelo yina ikele na lweka ya nzadi mungwa, yina lenda tangama ve.

13 Ba yai yonso bo kufwaka na lukwikilu, na kubakaka ve bima ya silakamaka[111], kansi na kumonaka yo na ntama ye na kuyambaka yo [bonso kieleka], ye ya bo tubaka nde bo vandaka ba nzenza ye minkibi[112] na insi—ntoto[113]. 14 Sambu ba yina ke kutuba mambu ya mutindu yai ke kusonga pwelele nde bo ke kusosa insi ; 15 ye kieleka, kana bo yibukaka yina wapi bo basikaka, bo zolaka kubaka ntangu ya kuvutuka kuna ; 16 kansi ntangu yai bo ke kuzola ya kuluta mbote, disongidila ya zulu ; yo yina Nzambi ke kuwila bo nsoni ve, kuzaba kubingama Nzambi na bo, sambu Yandi yidikilaka bo mbanza.

17 Na nzila ya lukwikilu, Abalahami, ya yandi mekamaka, yandi tambikaka Izaki ; ye[114] yina bakaka ba lusilu tambikaka mwana na yandi mosi kaka, 18 yina na yina me kutala yandi yo tubamaka : « Kati na Izaki ta bingamina nge dikanda » (A)[115], 19 —ya yandi talaka monaka bonso nde Nzambi lendaka kufutumuna yandi ata kati na ba fwa, yo yina mpi yandi bakaka yandi na kifwani, 20 na nzila ya lukwikilu, Izaki sakumunaka Yakobi ye Yizaya na yina me kutala bima ke kwisa. 21 Na nzila ya lukwikilu, Yakobi na kwendaka na lufwa sakumunaka konso mwana ya Yozefu, ye yandi kumisaka [Nzambi], [na kuyekamaka] na nsongi ya dikoka[116]. 22 Na nzila ya lukwikilu, Yozefo, na kumaniska luzingu na yandi, tubilaka kubasika ya bana ya Izalaele ye pesaka lutumu na yina me kutala mikwa[117] na yandi.

23 Na nzila ya lukwikilu, ya yandi butukaka, bumbisamaka ngonda tatu na bibuti na yandi, sambu bo monaka nde mwana vandaka kitoko, ye bo waka boma lutumu ya ntotila[118] ve. 24 Na nzila ya lukwikilu, Mose, yandi kumaka mbuta, buyaka kubingama mwana ya mwana ya nketo ya Falao, 25 na kusolaka na kuvanda na mpasi ti bantu ya Nzambi, nde na kuyangalala na biese ya disumu, 26 na kumonaka nsoni ya Klistu kima ya ntalu mingi kuluta kimvwama ya Egipito ; sambu yandi vandaka kutala na lufutu. 27 Na nzila ya lukwikilu, yandi katukaka na Egipito[119] na kutitaka ve makasi ya ntotila sambu yandi telamaka ngwi, bonso na kumonaka yina ke monikaka ve. 28 Na nzila ya lukwikilu, yandi salaka paki ye kumwanga ya menga na mpila nde mubebisi ya ba mbutami ya ntete kusimba bo ve4. 29 Na nzila ya lukwikilu, bo sabukaka nzadi mungwa ya mbwaki bonso ntoto ya kuyuma, yina bantu ya Egipito ya bo mekaka, bo didandaka[120]. 30 Na nzila ya lukwikilu, bibaka ya Yeliko bwaka, na nima ya kuzieta yo bilumbu nsambwadi[121]. 31 Na nzila ya lukwikilu Lahabi, nketo ya ndumba kufwaka ve ti ba yina kwikilaka ve, na kuyambaka bantu yina kwisaka kutala bwala na kinsweki na ngemba[122].

32 Ye inki mono ta kutuba diaka ? Sambu ntangu ta kukonda mono kana mono kutuba sambu na Gidoni, Balaki, Samisoni ye Yefeti, Davidi ye Samweli, ye ba mbikudi, 33 ba yina na nzila ya lukwikilu bo nungaka ye tulaka na kimpika bimfumu, lungisaka masonga, bakaka bima ya lusilu, kangaka minoko ya ba ntambu, 34 zimaka ngolo ya tiya, kudigulusaka na makasi ya mbele ya meno zole, bantu ya kulemba ya bo vandaka bo kumaka ngolo kati na mvita, bo tinisaka makesa ya ba nzenza. 35 Ba nketo bakaka ba mvumbi na bo na nzila ya lufutumuku ; ye ba nkaka niokulamaka, na kundimaka ve kukangulama, na mpila nde bo kubaka lufutumuku ya kuluta mbote. 36 Ye ba ya nkaka mekamaka na kuvwenzama ye na kubulama, ye diaka na miniololo ye na boloko ; 37 bo losamaka matadi, bo zengamaka bitini zole na mangwengwe[123], bo mekamaka ; bo fwaka na kuzengama nkingu na mbele ya meno zole ; bo yunganaka ndambu na ndambu, ya kulwata ba mpusu ya mameme, ba mpusu ya ba nkombo, na kukonda, na kuwisama mpasi, na kuniokulama, 38 (ba yina insi—ntoto kufwanaka ve na bo,) na kuyunganaka na ba nsi ya kuyuma ye na ba ngumba, ye na bintadi ye na  mabulu ya ntoto.

39 Ye ba yai yonso, ya bo bakaka kimbangi na nzila ya lukwikilu, bo bakaka ve yina silamaka, 40 Nzambi ya Yandi vandaka kubumbila beto kima mosi ya kuluta mbote, na mpila nde bo kukuma ve na mutindu ya kulunga kukonda beto.

12

         Yo yina, beto mpi, na kuvandaka na dituti ya ba mbangi[124] ya nene ya mutindu yai yina ke kuziunga beto, na kulosaka kizitu yonso ye disumu yina ke kukanga [beto] na kukonda mpasi yonso, beto baka ntinu na kukanga ntima kumekama ya ikele na ntwala na beto, 2 na kutulaka meso na beto na Yezu, yina ke kuyantika ye ke kunataka na kulungisama lukwikilu[125], yina, na kikuma ya kiese yina vandaka na ntwala na yandi, yandi kangaka ntima na kulunsi, ya yandi monaka nsoni kima ya mpamba, ye yandi me kuvanda na diboko ya kibakala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi. 3 Sambu beno tala mbote—mbote yina kangaka ntima na kutedimina ya mutindu yina na ba nsumuki yina tediminaka yandi, na kukondaka kulemba na mioyo na beno.

4 Na kunwanisaka disumu beno me tedimina yo ntete ve tii na menga, 5 ye beno kuvilaka kupesa kikesa yina ke tubila beno bonso na bana : « Mwana na mono, kumona bonso kima ya mpamba ve kulonga[126] ya *Mfumu, —kuvidisa kikesa ve ntangu yandi ke nganina nge ; 6 sambu yina ya *Mfumu ke zolaka yandi ke kulongaka yandi, ye yandi ke kubula fimbu mwana yonso yina yandi ke kundima » (A)[127]. 7 Beno ke kukanga ntima [na ba mpasi] bonso kulongama : Nzambi ke kusala na beno bonso na bana, sambu inki mwana yina tata ke longaka ve ? 8 Kansi kana beno ikele ya kukonda kulonga yina bantu yonso ke kubaka, ibuna beno ikele bana ya makangu ye bana ve. 9 Ya kuluta, beto vandaka na ba tata ya nsuni[128] na beto sambu na kulonga beto, ye beto zitisaka bo ; beto ta kulemfukila Tata ya ba mpeve ya kuluta mingi ve, ye beto ta kuzinga ? 10 Sambu ba yina vandaka kulonga na bilumbu fioti, na mpila bo vandaka kumona yo mbote ; kansi yandi yai [ke kulonga beto] sambu na mambote na beto, na mpila nde beto kubaka kisika na busantu na Yandi. 11 Kulonga mosi ve, na ntangu yai ke kumonana bonso kikuma ya kiese, kansi ya mawa ; kansi na nima, yo ke kubuta mbuma ya ngemba ya masonga na ba yina me longama na yo. 12 Beno sungika maboko ya me kulemba ye mabolongo ya ke kuvidisa ngolo[129], 13 Beno sungika ba mwa—nzila na makulu[130] na beno, na mpila nde yina ikele kifu kutengama ve, kansi yo kubeluka. 14 Beno kulanda ngemba ti bantu yonso, ye busantu, kukondo yo mosi ve ta kumona Mfumu, 15 na kukangula meso mbayi—mbayi muntu mosi kukonda na dienga ya Nzambi ; mbayi —mbayi nde nsimbulu ya ndudi, na kubutaka na zulu, kuvalangisa beno ve, ye nde na nzila na yo bantu mingi[131] kukuma mvindu ; 16 beno keba nde kuvanda ve na muntu ya bizumba, to muntu ya kukonda kuzitisa mambu ya Nzambi bonso Esau, tekaka kimbuta na yandi sambu na madia mosi kaka; 17 sambu beno kuzaba mpi nde, na nima ya kuzolaka kubiadila lusakumunu, yandi losamaka, ( sambu nzila ya kubalula ntima monaka na yandi ve,) ata yandi sosaka[132] yo ti mansanga.

18 Sambu beno kwisaka ve na ngumba yina lenda kusimbama, ata na tiya ke yokaka[133], ata na mudidi, ata na mpipa, ata na kitembo, 19 ata na makelele ya mpungi, ata na mungungu ya ba ndinga, [mungungu ya mpila nde] ba yina vandaka kuwa yo lombaka nde ndinga kutubamina bo diaka ve ; 20 (sambu bo lendaka ve kukuka yina tumamaka : « Ata kibulu kututa ngumba, bo ta losila yo matadi (A)[134] ; 21 ye Mose, mambu yina vandaka kumonana, vandaka ya boma na mutindu nde Mose tubaka : Mono ke wa boma ye mono ke tekita ;) 22 kansi beno kwisaka na ngumba ya Sioni ; ye na mbanza ya Nzambi ya moyo, Yeluzalemi ya zulu ; ye mafunda kumi mingi ya ba wanzio, lukutakanu ya mvimba ; 23 ye na dibundu ya ba mbutami ya ntete ya me sonama na mazulu ; ye na Nzambi, zusi ya bantu yonso, ye na ba mpeve ya bantu ya masonga ya me lungisama[135] ; 24 ye na Yezu, muvukisi ya ngwakana ya mpa ; ye na menga ya kumwanga yina ke kutuba mbote kuluta Abeli. 25 Beno keba nde beno kubuya ve yina ke kutuba : Sambu kana ba yina kutinaka ve ntama ba yina buyaka yina vandaka kutuba na ba mbiki[136] na insi—ntoto, kuluta mingi inki mutindu beto ta [kutina ntama], kana beto kupesa mukongo na yina ke kutuba [mutindu yina] tuka mazulu, 26 mungungu na yandi nikisaka ntoto na ntangu yina ; kansi ntangu yai yandi silaka, na kutubaka : « Mbala mosi diaka, mono ta kunikisa kaka ntoto ve, kansi zulu mpi » (B)[137]. 27 « Mbala mosi diaka » yai ke kusonga nsobolo ya bima yina ke sobaka, sambu yo gangamaka[138], na mpila nde yina ke sobaka ve kuzinga. 28 Yo yina, na kuyambaka kimfumu ya ke kunikanaka ve, beto simba dienga[139] na yina beto kusadila[140] Nzambi na mutindu yina ke kusepidisa Yandi, ti nzitisu ye boma. 29 Sambu mpi Nzambi na beto ikele tiya ke yokaka[141].

13

         Nde zola ya ba mpangi kuzinga. 2 Beno vila ve na kuyamba ba nzenza sambu na nzila na yo, na kukonda kuzaba, bo yambaka ba wanzio. 3 Beno yibuka bantu ya ke niokulama bonso na kuvandaka beno mpi kati na nitu. 4 Nde dikwela kuzitisama na bantu yonso, ye mbeto kukonda mvindu ; kansi Nzambi ta kusambisa bantu ya bizumba ye bantu ya pite. 5 Nde ntambudidi na beno kuvanda ya kukonda zola ya mbongo, na kuvandaka na kiese na yina beno ikele na yo ntangu yai ; sambu yandi mosi tubaka : « Mono ta kubika nge ata fioti ve ye kuyambula nge ata fioti » (A)[142]. ; 6 na mpila nde na kufulukaka na kutula ntima beto lenda kutuba : « *Mfumu ikele nsadisi na mono ye mono ta kutita ve : Muntu ta kusala mono inki ?» (B)[143].

7 Beno yibuka ba ntwadisi na beno yina longaka beno ndinga ya Nzambi, ye, ye na kutalaka mbote—mbote nsuka ya ntambudidi na bo, beno landa mbandu ya lukwikilu na bo.

8 Yezu Klistu ikele mutindu mosi, mazono, ye bubu, ye mvula na mvula. 9 Beno kukusama ve na malongi ya mutindu na mutindu ye ya nzenza, sambu ikele mbote nde ntima kusiamisama na dienga, na madia ve, yina[144] pesaka munluta ve na ba yina sadilaka yo[145]. 10 Beno ikele ti diziku ya ba nkayilu yina ba yina ke kusala na nzo ya tenta ikele na nswa ya kudia ve ; 11 sambu nitu ya bibulu yina menga natamaka, sambu na disumu, kati na bisika ya santu[146], na nzila ya mbuta—nganga, yokamaka na nganda ya bwala[147]. 12 Yo yina mpi Yezu na mpila nde yandi kusantisa bantu na nzila ya menga na yandi mosi, monaka mpasi na nganda ya kielo. 13 Yo yina mpi, beto basika kuna na yandi na nganda ya bwala na kunataka nsoni na yandi ; sambu beto ikele ve awa na mbanza ya kuwumina ntangu yonso, kansi beto ke na kusosa yina ikele na kwisa. 15 Beto tambika mpi na nzila na yandi na kukonda kulemba na Nzambi nkayilu ya kukembisa [Nzambi], disongidila mbuma ya bikobo yina ke kutuba zina na yandi. 16 Kansi beno vil ave na kusala mbote, ye na kukaba bima na beno, sambu Nzambi ke sepilaka na ba nkayilu ya mutindu yina.

17 Beno lemfukila ba ntwadisi na beno ye beno kudikulumusa na ntwala na [bo] sambu bo ke kulangidila mioyo na beno, sambu bo ta kutuba kisalu bo me salaka sambu na beno na [ntwala] ya Nzambi ; na mpila nde bo kusala yo ti kiese, ye na kubokuta ve, sambu yina ta kusadisa beno ve.

18 Beno samba sambu na beto, sambu beto kuzaba nde beto ikele na ngindu ya mbote, na kuzolaka kuditwadisa mbote na mambu yonso. 19 Kansi mono ke tatamana mingi na kulomba na beno na kusala yina na mpila nde mono kuvutukila beno nswalu.

20 Nzambi ya ngolo yonso yina vutulaka katuka na ba fwa ngungudi ya mameme, na [ngolo ya] menga nwgakana ya mvula na mvula, na Mfumu na beto Yezu, 21 Yandi kufwanisa beno na kisalu yonso ya mbote sambu na kusala luzolo na Yandi, na kusalaka kati na beno yina me kundimama na ntwala na Yandi, na nzila ya Yezu Klistu, na yina vandaka nkembo ya ba mvu na ba mvu ! Amen.

22 Mono ke kupesa beno kikesa, ba mpangi, na kukangila ndinga ya kupesa kikesa ntima, sambu mono sonikilaka beno na ba ngogo fioti kaka.

23 Beno zaba nde mpangi na beto Timote yambulamaka : Kana yandi kwisa nswalu mono ta kumona beno ti yandi. 24 Beno pesa mbote na ba ntwadisi na beno yonso ye na ba santu yonso. 25 Nde dienga kuvanda na beno yonso ! Amen.


 

[1] Kati.

[2] Ya yandi mosi, yina ya Mwana.

[3] Ba Nkunga 2, 7.

[4] 1 Ba nsangu 17, 13.

[5]Yo me tadila yina me kusalama, na yina me tala ntangu ve.

[6] Ba Nkunga 97, 7.

[7] Tala lukaya ba Loma 15, 16.

[8] Ba Nkunga 104, 4.

[9] Na mvu ya mvu.

[10] Yina ikele kukonda nsiku.

[11] Ba Nkunga 45, 6, 7. — 12) na mutindu mosi mono mosi ya nkaka. —13) disongidila : na kisika na nge.

[12] Yina ikele ye ke sobaka ve ; Tala Nehemia 9, 7.

[13] Ba Nkunga 102, 25—27.

[14] Ba Bkunga 110, 1.

[15] Disongidila : Ba nsiku ya Mose. (Tala Bisalu 7, 53).

[16] To mpi : Beto mona mpamba, beto mona bonso kima ya mpamba.

[17] Ntangu yina Mesia fetele kukotisa.

[18] Ba Nkunga 8, 4—6.

[19] Na yina yandi monaka mpasi na lufwa.

[20]To : sambu na konso muntu.

[21] Kulunga to kukumisa ya kulunga, na mukanda na ba Hebeleo ikele kusala yina ikele ya kulunga sambu na kukukisa yina ke pesa ngolo na kulungisa kisalu.

[22] Ba Nkunga 22, 22.

[23] Yez. 8, 17.

[24] Yez. 8, 18.

[25] Bo tulamaka na mutindu yina bo ikele bonso kimvuka na bo Loti.

[26] Ngolo.

[27] Ntangu yandi kumaka muntu.

[28] Yina beto ke kuwikila ye kekutubaka.

[29] Nzo ya Nzambi ; tala Kutanga 12, 7.

[30] To : Ikele Nzambi.

[31] To : Ntangu ya.

[32] Ba Nkunga 95, 7—11.

[33] To : Beno pesanaka kikesa.

[34] Tala Kulonga 1, 26 ye Kutanga 14, 43.

[35] Beto yambaka—bo yambaka—nsangu mosi ya mbote.

[36] Bisalu ya Nzambi yina vandaka kuyidika kupema.

[37] Luyantiku 2,2.

[38] Disongidila : na [nkunga ya kukumisa Nzambi] ya Davidi.

[39]  Tala 3, 18 ye lukaya.

[40] Butonfo ya ke vandaka na mikwa.

[41] To : Mutindu mosi na beto.

[42] Ba Nkunga 2, 7.

[43] Ba Nkunga 110, 4.

[44] Disongidila : Klistu.

[45] Kugulusa Yandi na kubasisaka Yandi na.

[46] Yo me kufwanisama na ba Nkunga 2 yina me kutubama na zulu kibeni.

[47] To : Tulamaka, kumisamaka ya me kulunga ; tala lukaya 2, 10.

[48] Tala Loma 3,2.

[49] Disongidila : Bitini ya ntete ya malongi.

[50] Tala lukaya 2, 5.

[51] Kukwikama, kukanga ntima.

[52] Ba lusilu.

[53] Kuyantika 22, 17.

[54] Lusilu.

[55] Tala lukaya Mat. 27, 51.

[56] Tala Kuyantika 14, 18—20.

[57] To : Ikele na zulu ya lufulu yina.

[58] To : Tulama ve na kisalu ya.

[59] To : yo basikaka (yo me kufwanisama na kubasika ya mbwetete ; tala Luka 1, 78).

[60]  Ba Nkunga 110, 4.

[61] To : Yina tubilaka Yandi.

[62] Tii na kulungisama.

[63] Tala lukaya Ba Loma 15, 16.

[64] Kubasika 25, 40.

[65] Luka 1, 23.

[66] Me kutulama kibeni, bonso na nsiku mosi.

[67] Mayele, mabanza, na luswaswanu na ba ngindu (ntima).

[69] To : Ata fioti diaka ve.

[70] Yelemia 31, 31—34.

[71] Ngwakana ya ntete.

[72] Tala Kubasika 26.

[73] Disongidila : Kitini ya ntete, kisika ya santu.

[74] Disongidila kisika ya zole.

[75] To : Masumu ya kukonda kuzaba.

[76] To : Kisika ya kuluta santu ; kansi ntangu yai, ya ngumbu me pasulamaka, yo zole ke kusala kima mosi.

[77] Kukumisa nzambi, kusadila Nzambi, tala nzila ya kutanga 6.

[78] Kutulama na ndonga.

[79] Ba lusakumunu yina Klistu fetele kunata.

[80] To : ya kusalamaka na ntangu ya.

[81] Ngwakana ti mukanda ya luzolo ya nsuka ya muntu ikele ngogo mosi na kigeleki.

[82] Kubasika 24, 8.

[83] Tala lukaya nzila ya kutanga 8.

[84] Na luse.

[85] 1, 2.na nsuka ya bilumbu yina.

[86] To : Nkayilu ya Yandi mosi.

[87] Katula disumu, na kuvandaka diaka na kima ya kusala ve ti yandi.

[88] Ba Nkunga 40, 6—8.

[89] Ba Nkunga 40, 6—8.

[90] Ba Nkunga 110, 1.

[91] Tala lukaya 8, 10.

[92] To : Diaka ve kibeni.

[93] Bonso 8, 12b.

[94] Yelemia 31, 33—34.

[95] Tala lukaya 9, 8.

[96] Na yina me kutala ntima, ya kumwangama.

[97] Kusukulama, kusukula na masa, na yina me kutala nitu ya mvimba ; tala lukaya Yoani 13, 10.

[98] To : Kukonda mfunu (na luswaswanu ti menga ya ntalu mingi ya 1 Petelo 1, 19).

[99] Kulonga 32, 35—36.

[100] Lusilu.

[101] Habakuki2, 3—4.

[102] Kuyantika 4, 3—7.

[103] Na nzila na yo ; to : Na nzila ya yina [lukwikilu].

[104] To : Na nzila ya [lukwikilu] yina.

[105] Kuyantika 5, 24.

[106] Kuyantika 6, 9—22.

[107] Kuyantika 12, 1—5.

[108] To : Mutungi.

[109] To : Butaka ; tala Kuyantika 21, 1—7.

[110] Bonso ya kufwa ntete. ; ba Loma 4, 19.

[111] Ba lusilu.

[112] Tala lukaya Efezo 2, 19.

[113] To : Na insi.

[114] Kuyantika 22.

[115] Kuyantika 21, 12.

[116] Kuyantika 48.

[117] Kuyantika 50, 24—25.

[118] Kubasika 2, 1—2.

[119] Kubasika 12.

[120] Kubasika 14.

[121] Yoswa 6.

[122] Yoswa 2 ; 6, 22—23.

[123] Scie.

[124] Ba mbangi ya luzingu na nzila ya lukwikilu.

[125] Yina ke kunata yo na nsuka ye ke kulungisa yo na mpila ya kufwana ; 2, 10.

[126] Kuyela ya mwana na mabanza, kansi ndola ve.

[127] Bingana 3, 11—12.

[128] Ba tata na beto na mpila ya kubutuka.

[129] Tala Yezaya 35, 3.

[130] Tala Bingana4, 26.

[131] Ntalu ya mingi to mingi.

[132] Disongidila : Lusakumunu ; tala Kuyantika 27, 34—38.

[133] To : Yina vandaka yonso na tiya.

[134] Kubasika 19, 13.

[135] Kukwisa na kulungisama.

[136] Tala ba Loma 3, 2.

[137] Agai 2, 6.

[138] Disongidila : Sambu yo gangamaka.

[139] To : Beto vanda ya kufuluka na matondo.

[140] Yo ke tendula nde : Beto lenda kusadila, disongidila kukumisa Nzambi.

[141] Tala : Kulonga 4, 24 ye 9, 3.

[142] Yoswa 1, 5.

[143] Ba Nkunga 11, 6.

[144] Kansi : madia ve yina.

[145] Ba yina sadilaka yo (na mutindu ya ba lutumu ya tulamaka).

[146] Tala lukaya 9, 8.

[147] Lewitiko 6, 23 ; 16, 27.